Czynniki ryzyka Mpdz
Uszkodzenie mózgu powodujące wystąpienie mózgowego porażenia dziecięcego może być wynikiem zadziałania różnych czynników. Najogólniej można wyróżnić tu:
- czynniki uwarunkowane genetycznie;
-czynniki uszkadzające działające w okresie życia płodowego
-zaburzenia i uszkodzenia okołoporodowe
-urazowe i inne uszkodzenia o.u.n zaistniałe w okresie noworodkowym czy wczesnoniemowlęcym.
Jeśli w danym okresie zadziała którykolwiek z tych czynników może, (ale nie musi) dojść do uszkodzenia o.u.n. Zwiększa się natomiast ryzyko jego uszkodzenia, stąd wymienione czynniki określa się wspólną nazwą „czynników ryzyka”, a dzieci, u których stwierdzono wystąpienie tych czynników nazywa się „dziećmi ryzyka”.
Granice etiologiczne i patogenetyczne m.p.dz. są bardzo płynne. Ten sam niekorzystny czynnik działający w różnych okresach rozwoju zarodka i płodu może spowodować różnorodny obraz kliniczny. Z tego też powodu podział przyczyn m.p.dz jest bardzo zróżnicowany.. Natomiast w większości przypadków można zaryzykować stwierdzenie, że m.p.dz. uwarunkowane jest wieloma współistniejącymi ze sobą czynnikami. W zależności od tego, w jakim okresie zadziałały, wśród przyczyn m.p.dz. możemy wyróżnić: czynniki okresy prenatalnego (płodowego), perinatalnego (okołoporodowego) i postnatalnego (poporodowego).
• Czynniki prenatalne.
Można je podzielić w dwojaki sposób.
1. W zależności od okresu w jakim zadziałał czynnik:
- Genopatie występujące od momentu poczęcia do okresu ok.3 tygodni. Zarodki uszkodzone w tym okresie najczęściej giną.
- Embripatie, do których najczęściej dochodzi pomiędzy 15 a 75 dniem rozwoju. Zmiany te
z klinicznego punktu widzenia maja największy wpływ na późniejszy rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Do najczęściej występujących embroipatii należy ta spowodowana wirusem różyczki.
- Fetopatie dotyczą już uszkodzeń nie zarodka, lecz płodu. W przypadku fetopatii istnieje cały szereg przyczyn, które mogą wpłynąć na uszkodzenie niedojrzałego jeszcze mózgu dziecka. Rozwijające się tkanki są bardzo wrażliwe i podatne na niekorzystne warunki występujące w tym okresie, dlatego szeroko rozumiane pojecie profilaktyki jest bardzo ważne.
2. W zależności czy dany czynnik zadziałał na płód ze strony matki czy ze strony dziecka.
Zaburzenia rozwoju płodu mogą spowodować ze strony matki:
- szkodliwe warunki ciąży (wpływy środowiskowe) – nieprawidłowa dieta i odżywianie, szkodliwe warunki pracy, działanie czynników toksycznych, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, przyjmowanie niektórych leków, działanie narkotyków i innych związków chemicznych, ostre zatrucia przypadkowe (np. CO) oraz narażenie na promieniowanie jonizujące.
- infekcje i zakażenia wewnątrz łonowe, wśród których można wymienić toksoplazmozę wywołaną pasożytami odzwierzęcymi, zakażenia wirusowe różyczką, ospą wietrzną, świnka czy i wiele innych chorób.
- zły stan zdrowia matki, poronienia poprzedzające ciąże, i przedterminowe porody w poprzednich ciążach, wiek matki poniżej 18 lat i powyżej 38 roku życia (r.ż)
- niedokrwienie i niedotlenienie płodu w czasie ciąży zaburzenia w zaopatrzeniu płodu w tlen w skutek: zakłóceń wymiany gazowej u matki, zaburzeń wodno-elektrolitowych i innych zaburzeń metabolicznych, zaburzenia dyfuzji O2 przez łożysko, cukrzyca, niedostateczny przepływ krwi pępowinowej przy ucisku pępowiny, lub jej skręcaniu czy owinięciu się dookoła różnych części ciała płodu.
Zaburzenia ze strony płodu:
- choroba hemiolityczna płodu wskutek immunizacji wywołanej niezgodnością grup krwi i dającą powikłania niedotlenienia i niedokrwistości mózgu.
- zaburzenia wymiany tlenu pomiędzy łożyskiem a płodem.
- wady genetyczne i wady wrodzone (np. niedorozwój mózgu).
• Czynniki perinatalne
- sposób porodu – siłami natury (najmniej ryzykowny), czy przez cesarskie cięcie (rodzaj zastosowanej narkozy)
- ewentualne uszkodzenia okołoporodowe (obrzęk, pęknięcia i złamania kości czaszki z ich wgnieceniem i krwiaki podokostnowe, wylewy sródczaszkowe)
- patologie porodu (przedwczesny, nagły powikłany, przedłużający się, przedwczesne odejście wód płodowych)
- patologie łożyska i naczyń pępowinowych, nieprawidłowa budowa miednicy matki
- wcześniactwo (poniżej 37 tygodnia) z mała masą urodzinową (poniżej 2500g)
- nieprawidłowe ułożenie się płodu (poród pośladkowy zwiększa ryzyko wystąpienia m.p.dz.), urazy mechaniczne przy nieprawidłowym ustawieniu do wyjścia, oraz zbyt duże wymiary rodzącego się dziecka.
- niedotlenienie i niedokrwienie wskutek choroby hemiolitycznej noworodków, zakażenia i infekcji, nabyte w toku porodu, choroby uwarunkowanej genetycznie (niedokrwistość, żółtaczki)
- wylewy śródczaszkowe z naczyń mózgu zmienionych w następstwie niedotlenienia w czasie nieprawidłowo przebiegającego porodu.
• Czynniki postnatalne
Czynniki okresu postnatalnego uznawane są za przyczynę wystąpienia nabytej formy mózgowego porażenia dziecięcego. Brak ściśle określonej granicy wiekowej, w której może się objawić m.p.dz budzi w świecie naukowym liczne kontrowersje. Najczęściej jednak za górna granice wieku, przyjmuje się 2-3 r.ż., kiedy to ośrodki mózgowe kierujące podstawowymi czynnościami ruchowymi dziecka osiągają stopień dojrzałości podobny do tego, jaki stwierdza się u osób dorosłych.
Wśród znanych przyczyn m.p.dz. okresu postnatalnego wymienia się min:
-niedotlenienie noworodka i zespół niedokrwistości późnej (choroba hemiolityczna),
-żółtaczka, infekcje i zakażenia nabyte po urodzeniu (ciężkie zapalenie płuc, zakażenia oddechowe i inne choroby zapalne w tym szczególnie zapalnie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, drgawki neurologiczne, zaburzenia elektrolitowe, hipoglikemia i hyperglikemia, stany niedokrwistości u noworodka.
Odpowiedź na pytanie czy wymienione czynniki są bezpośrednią przyczyna uszkodzenia mózgu płodu bądź noworodka, czy też tylko predysponują do niego pozostają niejasne nawet w świetle najnowszych technik diagnostycznych. Można jednak powiedzieć, że najbardziej predysponowane do pojawienia się zespołu m.p.dz. są najmłodsze wcześniaki z niską masą urodzeniową. M.p.dz. uwarunkowane jest wieloczynnikowo. Zależy, więc zarówno od stopnia ciężkości urazu okołoporodowego, jak i osobniczej, genetycznie uwarunkowanej wrażliwości płodu lub noworodka na czynniki niekorzystne. Można by więc powiedzieć, że uszkodzenie o.u.n w zespole m.p.dz. jest wypadkową istniejących czynników ryzyka oraz działających czynników uszkadzających w okresach prenatalnym, perinatalnym, bądź postnatalnym życia dziecka. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat lub interesuje Cie wiedza pokrewna zapraszam na stronę http://www.rehabilitacja-wloszczowa.pl/, tam dowiesz się więcej.