Objawy kliniczne mózgowego porażenia dziecięcego
Objawy kliniczne mózgowego porażenia dziecięcego mogą mieć różny charakter. Zależą one od lokalizacji uszkodzenia, jego stopnia i rozległości. Niektóre z objawów występują zawsze, inne natomiast są charakterystyczne dla różnych jego postaci. Stałym elementem tych objawów są zaburzenia ruchowe takie jak:
- nieprawidłowy rozkład i wielkość napięcia mięśniowego
-porażenia i niedowłady
- upośledzenie rozwoju psychomotorycznego
-dyskinezje (atetoza, choreoatetoza, dystonia, ataksja)
1. Zaburzenia rozkładu napięcia posturalnego dotyczą wszystkich postaci mózgowego porażenia dziecięcego i dla każdej z tych postaci są inne. Chociaż poszczególne zaburzenia *** duża różnorodność to można wskazać pewne cechy wspólne, np: obniżone napięcie w części proksymalnej tułowia czy nieprawidłowy jego rozkład. Spośród klasyfikacji zaburzeń wielkości napięcia posturalnego warto przytoczyć tę według koncepcji neurorozwojowej, która wyróżnia:
- spastyczność. Napięcie posturalne jest w tej postaci stale na wysokim poziomie
i uniemożliwia niemalże spontaniczna aktywność dziecka nie pozwalając mu na pokonywanie siły grawitacji oraz znacznie ograniczając jego zakres ruchomości. Narasta stopniowo wraz z podejmowaniem przez dziecko próby ruchów antygrawitacyjnych. Spastyczność staje się zauważalna od ok. 4msc. życia dziecka. Osiąga stopniowo coraz większe wartości i w rezultacie prowadzi do sztywności.
- wiotkość. Wiotkie dzieci w przeciwieństwie do spastycznych maja obniżone napięcie posturalne, które również nie pozwala osiągnąć normalnych przedziałów wartości i uniemożliwia w znacznym stopniu pokonywanie sił grawitacji. Zaznacza się całkowity brak stabilizacji spowodowany zaburzeniami we współpracy antagonistycznych grup mięśniowych.
- atetoze. Termin ten oznacza zmienny w krótkim czasie i niemożliwy do przewidzenia rozkład napicia posturalnego, które osiąga wartości od spastyczności poprzez normę aż do wiotkości. Również i w tej postaci brak współskurczu mięśni prowadzi do całkowitego braku stabilności i co za tym idzie przyjęcia pożądanej postawy ciała. Wyróżnia się kilka typów atetozy. Czysta jej postać występuje niezwykle żadko. Najczęstsze typy atetozy to atetoza ze spastycznościa, dykinetyczna i dystoniczna.
2. Porażenia i niedowłady
Pojęcie porażenie (paralysis) można zdefiniować jako niemożność wykonania ruchów dowolnych prowadzący do unieruchomienia i bezwładu określonej części ciała. Jest skutkiem uszkodzenia obwodowego bądź ośrodkowego neuronu ruchowego i może mieć różny zasięg. Porażenia zdarzają się jednak żadko, a w obrazach klinicznych przeważają niedowłady. Niedowład z kolei to ograniczenie wykonywania ruchów dowolnych powstałe najczęściej na skutek zmian organicznych ośrodkowych, obwodowych lub dotyczących samego mięśnia. Wyróżnia się niedowłady korowe, torebkowe, pniowe i rdzeniowe. Według rodzajów niedowładów stworzona została odrębna klasyfikacja mózgowego porażenia dziecięcego. Ocenia się na jej podstawie topografie rozkładu napięcia posturalnego.
3. Upośledzenie rozwoju psychomotorycznego.
Rozwój psychiczny i motoryczny u noworodka i niemowlęcia idą ze sobą w parze i jeden
w znacznym stopniu zależy od drugiego. Znajomość mechanizmów sterujących tym rozwojem jest niezbędna przy próbie diagnozowania i późniejszej rehabilitacji dzieci z porażeniem mózgowym. Składowe rozwoju psychicznego takie jak: możliwości poznawcze, emocje, rozwój intelektualny i społeczny w pełni zależą od rozwoju funkcji motorycznych, czyli postawy, lokomocji i koordynacji wzrokowo ruchowej, a obie są uwarunkowane prawidłową posturalną funkcją ośrodkowego układu nerwowego. Opanowanie jednej z tych funkcji determinuje opanowanie drugiej powodując, że prawidłowy rozwój jest możliwy tylko przy wzajemnym uzupełnianiu się tych dwóch stref. Każda zdobyta umiejętność ruchowa dostarcza dziecku informacji sensorycznej, która utrwala się w mózgu dając wyobrażenie o nowo poznanym przedmiocie lub własnym ciele. Każda nowo opanowana czynność jest wynikiem opanowania wcześniejszych wzorców i w czasie zostaje udoskonalana powodując, iż dziecko wykonuje coraz bardziej złożone i kompleksowe czynności.
W przebiegu nieprawidłowego rozwoju psychomotorycznego u dziecka występuje patologiczną aktywność odruchowa, zamiast wariantowości prezentuje ono stereotypowość wzorców, które hamują jego rozwój funkcjonalny. Przetrwała dominacja we wzorcach posturalnych i motorycznych, toniczne odruchy postawy uniemożliwiają poprawny rozwój psychomotoryczny. Przejawia się to u dziecka: brakiem rozdzielenia ruchów i przekraczania linii środkowej ciała, brakiem poczucia symetrii ciała oraz nieprawidłowym unerwieniem przeciwstawnym. Czynniki te wpływają na zaburzenia występujące w dwóch strefach: motorycznej i psychicznej. W strefie motorycznej uwidacznia się nieprawidłowy rozwój postawy, lokomocji, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz zaburzenia artykulacji. W sferze psychicznej u dziecka z mózgowym porażeniem występują zaburzenia emocjonalne, zaburzenia funkcji intelektualnych oraz zaburzenia społeczne.
4. Dyskinezje to napadowe zaburzenia ruchowe *** się epizodycznym występowaniem nieprawidłowych ruchów kończyn, tułowia i mięśni twarzy. Często mylone z padaczką różnią się od niej tym, że podczas napadu nie występują zaburzenia świadomości.
Wyróżnia się kilka rodzajów dyskinezji:
- atetoza to zmienne, w krótkim czasie, niemożliwe do przewidzenia napięcie posturalne. Brak występowania współskurczu mięśniowego uniemożliwia stabilizację.
- choreoatetoza oznacza napięcie posturalne od wartości znacznie obniżonych do normalnych, lub nieznacznie podwyższonych.
-dystonia to zaburzenia ruchowe w postaci powtarzających się skurczów mięśni bądź grupy mięśniowej, powodujące zmienną postawę ciała, ruchy skrętne tułowia i kończyn.
- ataksja, czyli bezład, niezborność ruchowa to upośledzenie koordynacji ruchów dowolnych występujące w skutek uszkodzenia móżdżku, albo powrózków tylnych rdzenia kręgowego.
Wymienionym objawom klinicznym w mózgowym porażeniu dziecięcym mogą towarzyszyć zaburzenia dodatkowe takie jak: padaczka, upośledzenie umysłowe, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy oraz zaburzenia zachowania.
- napady padaczkowe dotyczą około 25-35% dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Mogą występować w każdej jego formie klinicznej (najrzadziej w postaci mieszanej, pozapiramidowej i diplegicznej, a najczęściej w hemiplegicznej, tetraplegicznej i niesklasyfikowanej), Świadczą one o ciężkich uszkodzeniach o.u.n. i często współistnieją z niedorozwojem umysłowym nawet znacznego stopnia.
- upośledzenie rozwoju umysłowego dotyczy aż 50-70% dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Może być ono różnego stopnia. Upośledzenie fizyczne w tym przypadku nie musi iść w parze w upośledzeniem umysłowym. Upośledzenie umysłowe dotyczy najczęściej dzieci z tetraplegia, i postacią niesklasyfikowaną. U dzieci z postacią pozapiramidową, hemiplegią i diplegią rozwój umysłowy na ogół mieści się w normie intelektualnej lub na jej pograniczu.
- zaburzenia narządu wzroku występują u około 50% dzieci z m.p.dz. Zakłócenia funkcji wzrokowych mogą mieć różna formę kliniczną: zaburzeń refrakcji, ubytków w polu widzenia, ośrodkowych uszkodzenia analizy i syntezy bodźców wzrokowych. Niezależnie od tego może wystąpić oczopląs, zez, porażenia ku górze, zmiany typu jaskry. W konsekwencji, dzieci mają trudności w spostrzeganiu kształtów, w prawidłowym widzeniu całości składającej się z części, w wyodrębnianiu części przedmiotów ze złożonej całości. Zaburzenia wzrokowe pogłębiają w konsekwencji już istniejące zaburzenia w rozwoju psychoruchowym dziecka.
- upośledzenie słuchu występuje u 25% dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym szczególnie w postaci pozapiramidowej. Przyczyną dysfunkcji mogą być zakłócenia receptora słuchowego, dróg nerwowych, także w ośrodkach podkorowych i korowych. Zaburzenia słuchu powodują zniekształcenia odbioru słów i upośledzenie rozumienia mowy.
- zaburzenia mowy u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym są bardzo częste (50-70%) i wynikają z uszkodzenia zarówno ośrodków mózgowych, dróg nerwowych unerwiających narząd mowy, jaki i obwodowego aparatu mowy. Zaburzenia słuchu są odrębną ich przyczyną. Wyróżnia się różne objawy dyzartrii, w zależności od tego jakie grupy mięśni zostały porażone i w jakim stopniu. Mogą również wystąpić zaburzenia oddychania, trudności w wytwarzaniu głosu (zaburzenia fonacyjne), zaburzenia artykulacyjne – zmiany rytmu, tempa, melodii i akcentu mowy.
W ciężkich postaciach czynna mowa w ogóle się nie rozwija. Zaburzenia w rozwoju mowy rzutują również na rozwój intelektualny oraz społeczny dziecka. Możliwość porozumiewania się jest przecież niezbędnym warunkiem akceptacji i integracji w środowisku rówieśniczym.
- zaburzenia zachowania wynikają z nadpobudliwości psychoruchowej i słabej kontroli reakcji emocjonalnych. U dzieci młodszych manifestują się upośledzeniem snu i łaknienia, nerwowością ruchową, ogólną negacją lub nadmiernym hamowaniem ruchowym bądź emocjonalno-uczuciowym. Z czasem przeradzają się one w niestałość emocjonalną, zmienność nastroju i trudności w skupienia uwagi u dzieci starszych. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat lub interesuje Cie wiedza pokrewna zapraszam na stronę http://www.rehabilitacja-wloszczowa.pl/, tam dowiesz się więcej.