W marcu 2016 roku na łamach World Allergy Organization Journal został opublikowany artykuł zawierający wytyczne Światowej Organizacji Alergii (World Allergy Organization, WAO) dotyczące profilaktyki występowania chorób alergicznych. W artykule można przeczytać m.in zalecenia dotyczące stosowania prebiotyków czyli substacji wpływających na skład i aktywność mikroflory jelitowej. Podkreślono także niezmiennie, niepodważalne korzyści z karmienia piersią, które w istotny sposób wpływa na tworzenie prawidłowej flory układu pokarmowego dziecka.
Alergia a genetyka
Nie od dziś wiadomo, że występowanie alergii jest silnie związane z uwarunkowaniem genetycznym. Ryzyko wystąpienia alergii istotnie wzrasta u dzieci, których rodzice cierpią na alergię. Ryzyko rozwoju alergii u dzieci, których rodzice i rodzeństwo są zdrowi, wynosi 5-15%. W przypadku gdy u jednego z rodziców występują objawy atopii, wzrasta ono do 20-40%, z kolei kiedy objawy atopii występują u jednego z rodzeństwa, ryzyko wynosi 25-35%. Sytuacja, w której oboje rodziców posiada chorobę alergiczną, najbardziej predysponuje do alergii u dziecka - ryzyko wynosi 40-60%.
Nie tylko genetyka ma istotny wkład w patogenezę alergii. Na powstawanie chorób o podłożu alergicznym duży wpływ mają czynniki środowiskowe. Do najważniejszych można zaliczyć prenatalną i okołoporodową ekspozycję na antybiotyki, poród przez cesarskie cięcie, sztuczne karmienie niemowląt oraz nadmiernie higieniczny tryb życia związany z mniejszą ekspozycją układu immunologicznego na antygeny we wczesnym dzieciństwie. Oczywiście genetyka ma ogromny udział w występowaniu atopii, czyli nadmiernej reakcji układu immunologicznego na małe dawki antygenów, głównie doprowadzającej do wytworzenia nadmiernej ilości przeciwciał w klasie IgE. Niemniej jednak należy pamiętać, że dysponujemy pewnymi narzędziami, które mogą w określony sposób wpłynąć na rozwój alergii oraz jej przebieg i nasilenie, w przeciwieństwie do genetyki, która jest wrodzoną składową każdego organizmu.
Alergia a mikroflora układu pokarmowego
Mikroflora jelitowa to zbiór pewnych mikroorganizmów, których zadaniem jest ochrona przed zakażeniami, uczestniczenie w trawieniu składników pokarmowych oraz udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, którego komórki także występują w śluzówce przewodu pokarmowego. Zaburzenie w składzie mikroflory zatem będzie wpływało na mechanizmy immunologiczne takie jak prawidłowe rozpoznawanie i reagowanie na antygeny z jakimi będzie stykał się organizm. Ogromną rolę w wytworzeniu prawidłowej flory bakteryjnej u niemowląt, oprócz genetyki, mają właśnie wymienione czynniki środowiskowe.
Wydaje się, że najsilniejszym z nich jest sposób karmienia. Wiele badań dotyczących karmienia piersią wskazuje na korzyści płynące z takiego sposobu odżywiania niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Pokarm kobiecy jest najlepiej dostosowany do potrzeb młodego organizmu, przyczynia się do stworzenia prawidłowej mikrobioty jelitowej a także wzmacnia działanie układu odpornościowego dziecka.
Do prawidłowego składu flory jelitowej przyczynia się także sposób porodu. Wykazano, iż podczas porodu naturalnego noworodek, przechodząc przez kanał rodny matki, nabywa mikroorganizmów, które następnie zasiedlają przewód pokarmowy, tworząc jego naturalną barierę ochronną. Podczas porodu metodą cesarskiego cięcia noworodek nie ma możliwości na kontakt z florą bakteryjną naturalnie występującą u matki.
fot. panthermedia
Antybiotykoterapia stosowana w ciąży oraz w okresie okołoporodowym także znacznie przyczynia się do wyjałowienia się organizmu matki. Wiele leków jest przeciwskazanych w ciąży - należą do nich prawie wszystkie antybiotyki. Niemniej jednak w pewnych sytuacjach klinicznych u kobiet w ciąży konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii. Nie należy wtedy zapominać o odpowiedniej ochronie układu pokarmowego. Odpowiednia dieta z dostarczeniem naturalnych prebiotyków oraz probiotyków odgrywa dużą rolę.
Do ważnych czynników ryzyka występowania alergii można zaliczyć także dym papierosowy. Zauważono, że dzieci matek palących lub będących biernymi palaczami mają zwiększone ryzyko występowania astmy.
W badaniach nad mikroflorą stwierdzono różnice w jej składzie pomiędzy grupą osób z atopią a populacją osób zdrowych. U osób z predyspozycją genetyczną do powstania alergii występuje zwiększona liczba bakterii z rodzaju Clostridium i mniej z rodzaju Bifidobakterium. Badania te posłużyły dalszym poszukiwaniom powiązania składu mikroflory jelit a występowania atopii i następnie alergii. Celem tych poszukiwań jest możliwość wykorzystania prebiotyków u osób z atopią, w ten sposób zmniejszając ryzyko rozwoju chorób alergicznych.
