Podstawowa analiza laboratoryjna moczu jest jednym z podstawowych badań zlecanych przez lekarza prowadzącego u kobiet ciężarnych. Zmiany pojawiające się w moczu mogą być wykładnikiem schorzeń ogólnoustrojowych, które mogą stać się przyczyną powikłań i zagrożeń ciąży. Prawidłowy mocz powinien mieć barwę jasnożółtą, być przejrzysty o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5) oraz pozbawiony takich składników jak białko, cukier, bilirubina, aceton oraz erytrocyty (czerwone ciałka krwi).

Norma krwinek białych (leukocytów) w moczu wynosi do 5 w polu widzenia. W zależności od spożywanych pokarmów, zażywanych leków czy też pewnych schorzeń mocz może przybierać różną barwę.

Ciemna jego barwa (pomarańczowo-brunatna) może świadczyć o jego zbytnim zagęszczeniu, co spowodowane może być odwodnieniem organizmu, występującym często w pierwszych tygodniach ciąży na skutek uporczywych wymiotów, będących pierwszymi objawami ciąży.

Różowa bądź czerwona barwa pojawia się po zjedzeniu np. buraczków lub też, gdy podbarwiony jest on krwią, natomiast intensywnie żółta bądź zielonobrązowa w chorobach wątroby, dróg żółciowych czy żółtaczkach.

Pojawienie się białka w moczu (jednym z objawów jest duża „pienistość” moczu) może świadczyć o schorzeniach nerek lub dróg moczowych. W przypadku tych chorób obserwuje się znaczną utratę białka z moczem. Białko w moczu jest również wykładnikiem jednego z powikłań ciąży, jakim jest EPH-gestoza (zatrucie ciążowe). Niewielkie ilości białka mogą pojawić się w moczu w czasie wysokiej gorączki, pod wpływem nadmiernego wysiłku fizycznego lub przemarznięcia.

Jeżeli w moczu pojawia się cukier może świadczyć to o pewnych zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, między innymi o cukrzycy. U kobiet ciężarnych śladowe ilości białka lub cukru mogą także być związane z fizjologicznym obniżeniem się nerkowego progu filtracyjnego nerek. Pojedyncze leukocyty oraz erytrocyty nie stanowią jeszcze powodu do niepokoju.

Czasami pojawiają się pojedyncze krwinki w polu widzenia, lecz najczęściej jest to wynikiem nieprawidłowego pobrania próbki moczu do badania lub wysokobiałkowej diety w dniu poprzedzającym badanie. Nadmierna ich ilość może świadczyć o zakażeniach układu moczowego, ostrych stanach zapalnych dróg moczowych bądź uszkodzeniu nerek. W próbce moczu mogą pojawić się również niewielkie ilości moczanów i szczawianów wapnia oraz nieliczne bakterie.

Każdy wynik badania laboratoryjnego musi zostać zinterpretowany przez lekarza. Samodzielna ocena może spowodować niebezpieczeństwo przeoczenia patologii ciąży, stawiania błędnej diagnozy oraz podejmowania działań wbrew zaleceniom lekarza. Poza tym, laboratoria analityczne używają różnych metod badania, co wiąże się z różnorodnością oznaczeń oraz norm, a więc rozbieżność pomiędzy normami w poszczególnych laboratoriach oraz podawanymi w literaturze może być znaczna. W zależności od wyniku badania lekarz podejmie decyzję, co do ewentualnej dalszej diagnostyki oraz leczenia.

Aby mocz nie był zbyt zagęszczony należy przyjmować odpowiednią ilość płynów. Intensywność barwy moczu zmienia się w zależności od nawodnienia organizmu. W celu przywrócenia odpowiedniego odczynu kwaśnego moczu należy spożywać warzywa oraz owoce bogate w witaminę C. Odpowiednia higiena intymna pozwoli na ograniczenie namnażania się bakterii. Należy również pamiętać o prawidłowym pobraniu próbki moczu do badania, by uniknąć błędnego wyniku związanego z nieprawidłowościami pobrania moczu, aby było ono w pełni miarodajne i obiektywne.

Mocz należy pobierać rano, po uprzednim podmyciu krocza zwykłą wodą, do specjalnie do tego celu przeznaczonego pojemnika zakupionego w aptece, bądź wydanego przez laboratorium, w którym wykonywane będzie badanie. Najlepiej pobrać do badania środkowy strumień moczu, ze względu na to, iż strumień początkowy oraz końcowy mogą być zanieczyszczone białkiem lub bakteriami znajdującymi się w okolicy krocza. Powinien on być dostarczony do laboratorium możliwie jak najszybciej.