Dysplazja stawów biodrowych jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia dziecka. Badanie stawów biodrowych powinno być jedną z podstawowych umiejętności każdego lekarza pediatry i lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. W pierwszej części artykułu przedstawiono badanie fizykalne stawów biodrowych u noworodków i niemowląt.
Zdrowy staw biodrowy noworodka jest stabilny i przy odwodzeniu nie ulega zwichnięciu. Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego występuje rzadko i zazwyczaj towarzyszy innym wadom. Najczęstsza jest wrodzona skłonność do zwichnięcia stawu, czyli dysplazja stawu biodrowego. Pod tym pojęciem należy rozumieć brak stabilizacji biodra u noworodka spowodowany niedorozwojem wszystkich struktur stawu, a więc panewki, jej obrąbka, więzadeł, torebki i naczyń.
Dotyczy ona najczęściej lewej strony (61%), najrzadziej występuje obustronnie. Częstość występowania dysplazji stawu biodrowego w populacji polskiej oceniana jest na 4% do 6,8%, gdy rozpoznanie było oparte na podstawie badania klinicznego i radiologicznego, natomiast przy zastosowaniu ultrasonografii wykrywa się obecnie dysplazję u około 10% dzieci.
Nie rozpoznana i nie leczona w okresie noworodkowym i niemowlęcym dysplazja stawów biodrowych może spowodować podwichnięcie a nawet zwichnięcie biodra. Staje się to bezpośrednią przyczyną poważnego kalectwa dziecka oraz potrzeby wieloletniego leczenia i usprawniania, nierzadko z wątpliwym efektem końcowym.
Badanie kliniczne stawów biodrowych należy przeprowadzać w okresie noworodkowym wielokrotnie, a następnie powtarzać 4-6 razy w pierwszych 6 miesiącach życia, stosując różne metody badania.
W okresie noworodkowym i pierwszych 3 miesiącach życia dużą wartość w wykrywaniu dysplazji stawów biodrowych ma badanie objawów Ortolaniego i Barlowa. Po 3 miesiącu życia, z powodu stopniowego ustępowania niestabilności stawów biodrowych duże znaczenie ma badanie odwodzenia w stawach biodrowych. U dziecka chodzącego w wieku poniemowlęcym (czyli około 18 miesiąca życia) należy ocenić prawidłowość chodu oraz zmierzyć długość pośrednią i bezpośrednią kończyn dolnych.
Ponieważ rozpoznanie zwichnięcia stawu biodrowego jest niepewne, a może mu towarzyszyć także zaburzenie dojrzałości panewki stawu biodrowego, obecnie zalecane jest ultrasonograficzne badanie przesiewowe stawów biodrowych. W szczególności należy je wykonać u wszystkich dzieci ryzyka (obciążenie rodzinne, poród pośladkowy i mnogi) i przy najmniejszym podejrzeniu zwichnięcia.
