Spis treści:

1. Co to znaczy „choroba genetyczna”?
2. Co oznacza, że choroba genetyczna jest „autosomalna recesywna”?
3. Co to jest choroba lizosomalna?
4. Co to jest leukodystrofia?
5. Na czym polega błąd genetyczny w chorobie Krabbego?
6. Jak częsta jest choroba Krabbego?
7. Jakie są objawy choroby Krabbego?
8. Jak rozpoznaje się chorobę Krabbego?
9. Jak leczy się chorobę Krabbego?
10. Gdzie szukać wsparcia?

Na stronach internetowych zajmujących się tzw. chorobami rzadkimi możemy przeczytać: Choroba Krabbego to autosomalna recesywna genetyczna choroba lizosomalna, należąca do grupy chorób nazywanych leukodystrofiami.

Co to znaczy „choroba genetyczna”?

Oznacza to, że przyczyną choroby jest nieprawidłowość w zapisie genetycznym, który „koduje nasz organizm”.

Co oznacza, że choroba genetyczna jest „autosomalna recesywna”?

Informacja genetyczna każdego z nas zapisana jest na 46 chromosomach, ułożonych w pary – 22 pary stanowią „zwykłe” chromosomy, nazywane autosomami, ostatnią parę stanowią chromosomy płciowe. Jeśli błąd genetyczny znajduje się na którymś ze zwykłych chromosomów (autosomów) mówimy o chorobie autosomalnej.

Jeden zastaw chromosomów, po jednym z każdej pary, dziedziczymy od ojca, drugi zestaw otrzymujemy od matki. Każda informacja kodowana jest w dwóch kopiach – po jednej kopii na każdym chromosomie z pary. Najczęściej do ujawnienia się choroby potrzebne są błędy na obu kopiach – od ojca i od matki, mówimy wtedy o dziedziczeniu recesywnym.

Tak właśnie jest w chorobie Krabbego – każdy z rodziców ma jeden chromosom z błędem w genie, jest nosicielem choroby i nie ma objawów. Kiedy dziecko odziedziczy od obojga rodziców po chromosomie z błędem – rozwija się choroba. Ryzyko, że rodzicom nosicielom mutacji urodzi się chore dziecko, wynosi 25%, niestety przy każdej ciąży ryzyko to liczy się od nowa i posiadanie jednego chorego dziecka nie oznacza, że pozostałe będą zdrowe.

Choroby genetyczne, fot. panthermedia

Co to jest choroba lizosomalna?

Lizosomy to malutkie pęcherzyki znajdujące się w komórkach, w których zachodzą różne reakcje przeprowadzane przez aktywne białka nazywane enzymami. Brak któregoś z enzymów może prowadzić do gromadzenia się w lizosomach substancji, która powinna być przez dany enzym przekształcona i wykorzystana dalej przez komórkę. Powoduje to, że komórka działa nieprawidłowo lub obumiera.

Co to jest leukodystrofia?

Leukodystrofie to grupa chorób, w których dochodzi do degeneracji istoty białej mózgu (to część, w której znajdują się włókna nerwowe, długie wypustki komórek nerwowych). Nazwa pochodzi od koloru, jaki dany rejon mózgu i rdzenia kręgowego ma na przekroju.

Na czym polega błąd genetyczny w chorobie Krabbego?

W chorobie Krabbego błąd znajduje się na 14. chromosomie, w genie odpowiadającym za powstanie enzymu o skomplikowanej nazwie galaktozyloceramidaza lub beta-galaktozydaza galaktocerebrozydu (w skrócie GALC). Enzym ten odczepia galaktozę z galaktocerebrozydu i galaktosfingozyny, tłuszczowych substancji niezbędnych do powstawania w układzie nerwowym osłonek mielinowych – czyli błon, zbudowanych z tłuszczów, nawiniętych wokół wypustek neuronów i stanowiących ich izolację. Bez galaktoceramidazy nieprzerobione związki gromadzą się w lizosomach, szkodzą komórkom i nie powstają prawidłowe osłonki mielinowe, co zaburza funkcjonowanie i dojrzewanie układu nerwowego, prowadząc do jego nieodwracalnego uszkodzenia.

Jak częsta jest choroba Krabbego?

W Europie północnej szacuje się, że choroba Krabbego występuje z częstością 1 na 100 000 urodzeń.

Choroba Krabbego: częstośc występowania, fot. panthermedia

Jakie są objawy choroby Krabbego?

Wyróżniamy postać niemowlęcą, późnoniemowlęcą/młodzieńczą i dorosłych. Objawy postaci niemowlęcej, która jest najczęstsza, pojawiają się między 2. a 6. miesiącem życia, a przebieg choroby możń podzielić na 3 stadia.

W pierwszym stadium dochodzi do zatrzymania prawidłowego do tej pory rozwoju dziecka, pojawiają się problemy z trzymaniem główki, sztywność mięśni z okresowym zaciskaniem kciuka, drażliwość, trudności ze ssaniem i czasem napady podwyższonej temperatury ciała.

W drugim stadium objawy nasilają się, wzmożone napięcie mięśni staje się bardzo silne aż do stanu określanego opistotonus, mogą pojawić się drgawki, a dziecko cofa się rozwoju psychomotorycznym. Mogą tez pojawić się problemy z widzeniem i/lub oczopląs.

W trzecim stadium napięcie mięśniowe obniża się, dziecko staje się wiotkie, może przestać widzieć i słyszeć.

Choroba Krabbego: objawy, fot. panthermedia

Dzieci z postacią niemowlęcą choroby Krabbego rzadko dożywają trzecich urodzin, a bezpośrednią przyczyną zgonu jest najczęściej zakażenie dróg oddechowych.

W postaci późnoniemowlęcej objawy pojawiają się między 6. miesiącem a 3. rokiem życia. W postaci młodzieńczej między 3. a 8. rokiem życia, a w postaci dorosłej po 8. roku życia. Pierwszymi objawami często jest zaburzeni chodu, osłabienie mięśni, porażenia mięśni, parestezje (czyli odczuwanie drętwienia, mrowienia), utrata wzroku, cofanie się funkcji poznawczych. Im później pojawiają się objawy, tym na ogół wolniej postępuje choroba. W postaci dorosłej często nie ma ubytku funkcji poznawczych.

Jak rozpoznaje się chorobę Krabbego?

Podejrzenie wysuwane jest na podstawie objawów, nieprawidłowego zapisu EEG i nieprawidłowego obrazu mózgu w obrazowaniu rezonansu magnetycznego (MRI). Aktywność enzymu GALC można badać w krwinkach białych i fibroblastach uzyskanych ze skóry. Najprecyzyjniejsze jest badanie genetyczne potwierdzające obecność mutacji. Dostępna jest diagnostyka prenatalna.

Jak leczy się chorobę Krabbego?

Możliwości leczenia choroby Krabbego są niestety bardzo ograniczone. U pacjentów z potwierdzoną mutacją, a przed wystąpieniem objawów, stosuje się przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych, aby wprowadzić do organizmu komórki z aktywnym enzymem GALC, co spowalnia rozwój choroby. Inne metody leczenia, w tym terapia genetyczna, są na razie w fazie badań na zwierzętach.

Choroba Krabbego: leczenie, fot. panthermedia

Stosowane jest leczenie objawowe, leki pomagające regulować napięcie mięśni i kontrolować napady drgawkowe, fizjoterapia i leczenie żywieniowe.

W 2021 roku ukazała się publikacja, w której opisano poprawę stanu neurologicznego dziewczynki z chorobą Krabbego po podaniu dożylnie koncentratu immunoglobuliny G (1).

Gdzie szukać wsparcia?

Przy podejrzeniu choroby Krabbego pediatra kieruje dziecko pod opiekę specjalisty genetyka oraz ośrodka zajmującego się chorobami rzadkimi, najczęściej będzie to oddział/klinika pediatrii przy szpitalu uniwersyteckim lub w mieście wojewódzkim. Ośrodkiem referencyjnym dla Polski jest Centrum Chorób Rzadkich w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie (2).

W Polsce rodziny chorych na chorobę Krabbego skupione są w Stowarzyszeniu Chorych na Mukopolisacharydozę i Choroby Rzadkie (3).