Szacuje się, że prawie 4,7 mln Polaków nie wie, że ich nerki mogą działać nieprawidłowo [2]. Pacjenci nadal zbyt późno trafiają do lekarza specjalisty. W schyłkowej fazie choroby, kiedy narząd przestaje pracować, pacjent wymaga leczenia nerkozastępczego ratującego życie: przeszczepienia nerki lub dializoterapii.

– Przewlekła choroba nerek może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Czynność nerek ulega systematycznemu pogorszeniu, o czym pacjent nie wie. Kiedy choroba zostaje rozpoznana, często przy okazji innych badań, na efektywne postępowanie terapeutyczne może być za późno. Bardzo ważne jest wykrycie PChN w jej wczesnym etapie, aby była szansa na zatrzymanie lub spowolnienie postępu choroby, zanim niekorzystne zmiany w nerkach staną się nieodwracalne – mówi dr n. med. Marta Serwańska-Świętek, nefrolog i transplantolog kliniczny.

Wizyta w poradni nefrologicznej to ważny element profilaktyki chorób nerek

Przewlekła choroba nerek (PChN) stała się jednym z najczęściej występujących schorzeń cywilizacyjnych. Szacuje się, że ok. 800 mln osób na świecie cierpi na choroby nerek, z czego w Polsce – co ósma [3]. Nieleczone choroby nerek i układu moczowego niosą za sobą poważne konsekwencje. Wizyta w poradni nefrologicznej, może wykluczyć bądź potwierdzić chorobę nerek na wczesnym jej etapie, kiedy podjęcie odpowiedniego leczenia może w znacznym stopniu spowolnić jej rozwój.

Lekarze pracujący w poradniach nefrologicznych zajmują się diagnostyką i leczeniem najczęstszych chorób nerek: pierwotnych (kłębuszkowe zapalenia nerek), wtórnych (spowodowanych np. cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, układowymi chorobami tkanki łącznej np. toczniem trzewnym układowym), kamicy moczowej i innych. Na różnych etapach przewlekłej choroby nerek, stosowane są skuteczne metody terapii i spowalniania przebiegu. W schyłkowej fazie choroby pacjent wymaga leczenia nerkozastępczego, czyli przeszczepienia organu lub dializoterapii

Aby zarejestrować się na wizytę do poradni pacjent musi mieć skierowanie od lekarza rodzinnego lub innego lekarza pracującego w jednostce ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS). W czasie pierwszej wizyty lekarz analizuje wyniki badań, szczególnie stężenie kreatyniny, mocznika, potasu, morfologię krwi obwodowej, badanie ogólne moczu a także wykaz wszystkich aktualnie przyjmowanych leków. Przydatne są także karty informacyjne z pobytów w szpitalach. Wskazane jest także posiadanie i prowadzenie dzienniczka pomiaru ciśnienia tętniczego i kontroli glikemii, jeżeli pacjent choruje na cukrzycę.

Aby zdiagnozować chorobę nerek na wczesnym etapie i zastosować odpowiednie leczenie, nefrolodzy w pierwszej kolejności zlecają badania krwi i moczu, mogą zlecić dodatkowo także ultrasonografię lub tomografię komputerową [4].

– Przewlekłą chorobę nerek można wykryć poprzez wykonanie badania ogólnego moczu oraz oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi. Wykonanie tych badań zalecane jest osobom, które znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia niewydolności nerek, np. są już leczeni z powodu innej przewlekłej choroby, lub mają dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób nerek. Nieprawidłowy wynik warto skonsultować z lekarzem rodzinnym lub specjalistą nefrologiem w celu ustalenia dalszego postępowania – mówi dr n. med. Marta Serwańska-Świętek.

Osoby szczególnie narażone na zachorowanie na choroby nerek to pacjenci z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą i innymi chorobami przewlekłymi. Wystąpienie PChN jest związane także z nadużywaniem szkodliwych leków i suplementów, paleniem papierosów i brakiem aktywności fizycznej.

Poradnie nefrologiczne to ważne ogniwo opieki koordynowanej nad pacjentami z chorobami nerek  

Nefrolodzy z poradni nefrologicznych są ważnym elementem w projektowanej koordynacji całego leczenia pacjenta z PChN. To oni przepisują leki, zalecają dietę i udzielają porad dotyczących prowadzenia odpowiedniego stylu życia oraz kontrolują objawy początkowej fazy choroby. Nefrolodzy zlecają szereg regularnych badań kontrolnych, między innymi badań krwi, moczu oraz badań obrazowych, w celu monitorowania stanu nerek i skuteczności leczenia. Korzystanie z poradni może wpłynąć na zwiększenie poziomu rozpoznawalności PChN na wczesnym jej etapie, a tym samym w efekcie przyczynić się do późniejszego zastosowania u tych osób leczenia nerkozastępczego.

– Obecnie, gdy osób z PChN przybywa, potrzebujemy wprowadzenia opieki koordynowanej, w której lekarz ośrodka nefrologicznego będzie organizował i koordynował leczenie pacjenta zgodnie z jego licznymi potrzebami zdrowotnymi i świadomym wyborem. Przyczyni się to do wcześniejszego wykrywania PChN, poprawienia jakości leczenia, a także usprawnienia i odciążenia całego systemu opieki nefrologicznej – mówi dr hab. n. med. Szymon Brzósko.

Wprowadzenie systemu opieki koordynowanej w nefrologii może zapewnić pacjentowi sprawne i kompleksowe leczenie. Taki model zakłada skupienie na pacjencie i jego złożonych potrzebach zdrowotnych. Priorytetem jest ułożenie całego „łańcucha opieki” – dostęp do specjalistów i procedur medycznych – który przyniesie pacjentowi największy zysk zdrowotny przy jednocześnie jak najbardziej racjonalnym wykorzystaniu wszystkich zasobów systemu zdrowia. W modelu takim rolę koordynatora przyjmuje lekarz nefrolog z poradni lub stacji dializ, który najlepiej zna pacjenta i jego złożone potrzeby medyczne. Modele takie z powodzeniem od lat działają na Zachodzie, np. w Stanach Zjednoczonych. W Polsce od kilku lat trwają prace nad nim, niemniej do tej pory znacząc zmiany nie zostały wdrożone.