Dla większości z wymienionych patologii występuje zależność dawka-efekt, tj. ryzyko wystąpienia danej patologii zwiększa się wraz z liczbą wypalanych papierosów.

Ostatnie badania wskazują, że u dzieci urodzonych z prawidłową masą ciała mimo ekspozycji w okresie prenatalnym na dym tytoniowy, mogą wystąpić inne odległe skutki w postaci zwiększonego ryzyka astmy oskrzelowej oraz zaburzeń rozwoju neuro-behawioralnego.

W badaniach, w których systematycznie zbierano informacje o stanie zdrowia dzieci matek palących w czasie ciąży, stwierdzono, że u ich dzieci częściej  niż u dzieci matek niepalących występują przewlekłe zapalenia oskrzeli oraz sapka, a także o około 30% zwiększa się ryzyko astmy oskrzelowej, której częstość i tak stale rośnie. Co ciekawe, badania prowadzone w Kalifornii w USA wskazują, że nie tylko dzieci matek palących w ciąży mają zwiększone ryzyko astmy, ale również dzieci niepalących matek, których babki paliły w ciąży.

Dane te sugerują, że palenie w ciąży prawdopodobnie powoduje zmiany u płodu, polegające na zaburzeniu ekspresji genów istotnych w patologii astmy. Są to tzw. efekty epigenetyczne. Epigenetyka zajmuje się badaniem cech dziedzicznych, które nie zależą od pierwotnej sekwencji DNA. Badania epigenetyczne dotyczą głównie: metylacji DNA (procesu przyłączania grup metylowych (-CH3) do zasad azotowych), w szczególności do cytozyny, rzadziej do adeniny, modyfikacji białek histonowych oraz zmian struktury chromatyny. Dzieci kobiet, które paliły w ciąży 10 lub więcej papierosów dziennie, miały trudności z nauką czytania, gorzej radziły sobie również w przedmiotach ścisłych.

Zaobserwowano również, że dzieci kobiet, które paliły 10 lub więcej papierosów dziennie, uzyskiwały mniejszą ilość punktów w badaniu poziomu rozwoju intelektualnego przy użyciu skali Stanford-Bineta. Inne wyniki badań wskazują, że palenie w ciąży może powodować, na drodze wspomnianych już poprzednio zmian epigenetycznych, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Charakteryzuje się on objawami nadruchliwości, impulsywności oraz zaburzeniami uwagi. Co ciekawe, młodzież i dorośli, u których w wieku dziecięcym występował zespół ADHD, w wieku dorosłym częściej palą papierosy.

Tak więc nałóg palenia przekazywany jest kolejnemu pokoleniu. Podsumowując, należy podkreślić, że palenie tytoniu przez kobiety w ciąży, to nie tylko mniejsze dziecko, ale także istotnie zwiększone ryzyko wielu powikłań położniczych, jak również odległych efektów zdrowotnych negatywnie wpływających na jakość życia zarówno w wieku rozwojowym, jak i dojrzałym.

Piśmiennictwo: 1. Li, Y, Langholz B, Salam M T, Gillard FD. Maternal and grandmaternal smoking pattterns are associated with early childhood asthma. Chest 2005, 127, 1232-1241

2. Neuman R J, Lobos, E Reich W, Henderson CA, Sun , Todd RD. Prenatal smoking exposure and dopaminergic genotypes interact to cause a severe ADHD subtype. Biol Psychiatry 2007, 61, 1320-1328