Podostra martwicza encefalomielopatia zaliczana jest do rzadko występujących chorób genetycznych, których skutkiem jest stopniowa degeneracja ośrodkowego układu nerwowego. Pierwsze objawy pojawiają się już we wczesnym okresie niemowlęctwa, prowadząc do stopniowego pogarszania zdrowia.
Spis treści:
- Podostra martwicza encefalomiopatia czyli zespół Leigha
- Przyczyny wystąpienia podostrej martwiczej encefalomiopatii
- Objawy choroby i jej diagnoza
- Sposoby leczenia podostrej martwiczej enefalomiopatii
Zespół Leigha po raz pierwszy został opisany w 1951 roku przez brytyjskiego neuropatologa Archibalda Leigha, który zaobserwował powiązanie pomiędzy uszkodzeniami struktur ośrodkowego układu nerwowego a charakterystycznymi objawami pojawiającymi się u chorych.
Podostra martwicza encefalomiopatia czyli zespół Leigha
Zespół Leigha znany również jako podostra martwicza encefalomieloopatia związany jest z szeregiem mutacji genetycznych, które występują w DNA oraz w DNA mitochondrialnym. Szacuje się, że zespół Leigha związany jest nawet z trzydziestoma mutacjami. Najczęściej występującą mutacją są zmiany w obrębie genu SURF1 lub w mitochondrialnym MT-ATP6. Skutkiem mutacji są zaburzenia w prawidłowym działaniu procesu fosforylacji oksydacyjnej, która jest jednym z kluczowych elementów łańcucha oddechowego w komórce. Co istotne, ze względu na wiele mutacji mogących wywołać zespół Leigha choroba może być dziedziczona w różny sposób – zarówno w sprzężeniu z chromosomem płci, jak i być przekazywana tylko dziewczynkom (DNA mitochondrialne). Opisano również przypadki dziedziczenia na drodze autosomalnej, recesywnej.
Przyczyny wystąpienia podostrej martwiczej encefalomiopatii
Nie do końca wiadomo, co wpływa na wywołanie mutacji – badania naukowe trwają, jednak nie ma przesłanek wskazujących na jeden, konkretny czynnik, który wpływa na wywołanie choroby. Najczęstsze mutacje obserwuje się w nukleotydzie T8993G oraz T8993C.
Objawy choroby i jej diagnoza
Pierwsze objawy choroby pojawiają się we wczesnym okresie niemowlęcym – dziecko traci nabyte zdolności z zakresu psychomotoryki. Mogą pojawić się dodatkowe objawy, takie jak wymioty, biegunka, problemy z połykaniem, czego skutkiem jest spowolnienie wzrostu. Wraz z rozwojem choroby pojawiają się dodatkowe problemy, jak choćby zaburzenia ruchowe, dystonia mięśniowa, hipotonia, neuropatia i inne zaburzenia neurologiczne. Do objawów zalicza się również oczopląs, zanik nerwu wzrokowego czy oftalmoplegię, czyli porażenie międzyjądrowe prowadzące do zaburzeń ruchliwości gałek ocznych. Stopniowo mogą pojawić się zarówno epizody bezdechu, jak i hiperwentylacji. U wielu dzieci stwierdza się zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, co jest również niebezpieczne. Dzieci cierpiące na zespół Leigha mogą również borykać się z nieprawidłowościami kardiologicznymi, takimi jak kardiomiopatię przerostową. Obserwuje się wiotkość ciała, zaburzenia funkcjonowania nerek. Dzieci z zespołem Leigha często mają charakterystyczny wygląd – ich twarze przybierają wyraz cierpienia i strachu. Na twarzy może pojawić się dodatkowe owłosienie, a brwi przybierają charakterystyczną, ciemniejszą barwę.
Zespół Leigha, fot. panthermedia
Diagnostyka zespołu Leigha oparta jest na badaniach genetycznych, pozwalających potwierdzić wystąpienie mutacji genetycznych. Uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego widać w wynikach rezonansu magnetycznego głowy, który ukazuje demielinizację neuronów. Ze względu na zaburzenia kwasowo-zasadowe we krwi obserwuje się podwyższony poziom pirogronianu i alaniny. Przebieg choroby jest niezwykle ciężki, niewiele dzieci przeżywa więcej niż kilka lat. W diagnostyce chorób o podłożu mutacji mitochondrialnych kluczowa jest wielowymiarowa diagonostyka oparta na badaniach klinicznych, biochemicznych, molekularnych czy histochemicznych. Odpowiednia diagnoza jest niezbędna do podjęcia leczenia – niektóre objawy zespołu Leigha przypominają inne jednostki chorobowe, stąd tak ważne jest wykluczenie innych chorób.
Sposoby leczenia podostrej martwiczej enefalomiopatii
Leczenie oparte jest przede wszystkim na współpracy wielu specjalistów z różnych dyscyplin – pediatrii, kardiologii, neurologa, dietetyka, fizjoterapeuty, genetyka, neurologopedy, a niekiedy ortopedy, który pomoże w przypadku wystąpienia wad postawy. Choroba jest nieuleczalna – na chwilę obecną medycyna nie jest w stanie „naprawić” uszkodzonych genów, a tym samym doprowadzić do całkowitego wyleczenia dziecka. Cały czas trwają badania nad możliwością opracowania terapii, która wspomogłaby dzieci w walce z chorobą. Doniesienia naukowe dotyczące preparatu EPI-743 wskazują, że pozwalał na cofnięcie objawów, zatrzymanie progresji choroby i poprawiał stan dzieci. EPI-743 jest podobny do naturalnego koenzymu Q-10, który występuje w komórkach ciała (głównie w mitochondriach) i jest niezbędny w procesach oddychania komórkowego. EPI-743 podawany 3 razy dziennie doustnie wykazywał dużą skuteczność. Coraz więcej uwagi zaczyna poświęcać się lekom sierocym, które nie są ogólnodostępne, ale istnieją przesłanki o ich skuteczności klinicznej. Aktualnie na świecie prowadzone są dwa duże badania kliniczne II fazy nad nowymi, potencjalnymi lekami hamującymi rozwój schorzenia – we Włoszech i w Wielkiej Brytanii.
