Co to jest HCV?

HCV (ang. Hepatitis C Virus) to wirus wywołujący zapalenie wątroby, mogące przebiegać w sposób ostry (kończący się wyleczeniem) lub przewlekły (trwający wiele lat, a nawet całe życie).

Co jest źródłem zakażenia?

Źródłem zakażenia jest krew nosiciela HCV, a w niektórych sytuacjach także inne wydaliny i wydzieliny ustrojowe, w szczególności zanieczyszczone krwią.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia dochodzi, gdy taki materiał ma kontakt z uszkodzoną (skaleczoną, otartą) skórą lub błoną śluzową (np. jamy ustnej). Może to nastąpić na przykład w trakcie opatrywania skaleczenia u osoby zakażonej przez kogoś, kto ma uszkodzoną skórę na dłoniach. Bardzo istotnym źródłem zakażenia mogą być niewłaściwie sterylizowane narzędzia chirurgiczne, dentystyczne, pobieranie krwi w sposób niezgodny z zasadami aseptyki w laboratoriach i szpitalach. Do zakażenia może dojść także w przypadku stosowania niesterylizowanych ostrych narzędzi z zakładach fryzjerskich (golenie brzytwą) lub kosmetycznych, bądź stosowania w codziennym użytku wspólnych żyletek, szczoteczek do zębów itp. W przypadku zwykłych codziennych kontaktów między domownikami zakażenie jest niemożliwe.

W chwili obecnej zakażenie poprzez przetoczenie krwi lub preparatów krwiopochodnych jest bardzo mało prawdopodobne ze względu na powszechnie stosowane czułe testy diagnostyczne i odpowiednie procedury postępowania pozwalające wykryć wirusa u dawców krwi i zdyskwalifikować zakażoną krew przed jej podaniem pacjentowi.

Ile czasu upływa od zakażenia HCV do wystąpienia zapalenia wątroby?

Okres wylęgania wirusowego zapalenia wątroby typu C waha się od kilku tygodni do sześciu miesięcy.

Jakie są objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C u dzieci?

Zapalenie wątroby u dzieci w okresie początkowym przebiega zwykle niecharakterystycznymi objawami mogącymi sugerować łagodną infekcję wirusową (stany podgorączkowe, pobolewania brzucha, pojedyncze luźniejsze stolce, uczucie rozbicia). Bardzo rzadko pojawia się żółtaczka (żółty kolor skóry i białkówek) mogąca naprowadzić otoczenie na podejrzenie choroby związanej z wątrobą.

Starsze dzieci mogą zgłaszać stałe uczucie zmęczenia (tzw. zespół przewlekłego zmęczenia jest częstym objawem przewlekłych chorób wątroby u dorosłych). W tym okresie badający lekarz może stwierdzić powiększenie wątroby lub wątroby i śledziony, (co również nie jest objawem charakterystycznym, bowiem zdarza się w wielu innych chorobach).

Po okresie ostrym, kiedy nasilenie procesu zapalnego w wątrobie ulega zmniejszeniu dzieci zwykle nie zgłaszają żadnych dolegliwości, a badający lekarz nie stwierdza odchyleń.

Co to jest ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C?

Ostre wzw C to stan zapalny w wątrobie, który ustępuje w ciągu sześciu miesięcy od wystąpienia pierwszych objawów. Uważany jest za korzystne zakończenie zapalenia wątroby, która mając duże zdolności regeneracyjne zwykle wraca do pełnej wydolności. Niestety w przypadku zakażenia HCV prawdopodobieństwo takiego przebiegu nie jest zbyt duże i nie przekracza 20%.

O przewlekłym wzw C mówimy wtedy, gdy proces zapalny przeciąga poza okres sześciu miesięcy. W takim przypadku zwykle trwa on latami, a prawdopodobieństwo jego samoistnego zahamowania jest niewielkie.

Przewlekłe zapalenie wątroby typu C przebiega zwykle z okresami zaostrzeń i może prowadzić do poważnych powikłań w postaci marskości wątroby i nowotworu wątroby, Tego typu komplikacje pojawiają się zwykle po wielu (20 – 40) latach po zakażeniu. W niektórych jednak przypadkach rozwój marskości może nastąpić szybciej.

Jak rozpoznać chorobę?

Podstawowym testem diagnostycznym pozwalającym wykryć zakażenie HCV jest oznaczenie obecności przeciwciał anty-HCV we krwi.

Obecność tych przeciwciał powinna skłonić do wstępnej oceny aktywności zapalenia w wątrobie poprzez wykonanie tzw. prób wątrobowych (poziom bilirubiny, AlAT i ASPAT we krwi). Należy pamiętać, że mimo toczącego się procesu zapalnego wartości tych parametrów mogą być bliskie normy.

Potwierdzenie obecności wirusa w organizmie wymaga bardziej dokładnych testów pozwalających wykryć nie przeciwciała, a fragmenty cząsteczek samego wirusa (jego kwas nukleinowy) zwykle metodą polimerazowej reakcji łańcuchowej (PCR). Badanie to wykonywane jest przez specjalistyczne laboratoria w przypadkach wątpliwych, w celu kwalifikacji chorego do leczenia przeciwwirusowego lub w celu oceny efektów tego leczenia.

Ostatecznej oceny stanu zapalnego w wątrobie dokonuje się poprzez wykonanie tzw. przezskórnej ślepej biopsji wątroby, dzięki której uzyskujemy fragment tkanki wątrobowej do badania histopatologicznego. Pod mikroskopem ocenia się dwa podstawowe parametry: nasilenie procesu zapalnego oraz zaawansowanie włóknienia.

Jak leczyć przewlekłe wzw C?

Obecnie leczenie przewlekłego zapalenia wątroby typu C prowadzi się przy pomocy tak zwanej "terapii skojarzonej" interferonem z rybawiryną. Interferon nie tylko sam hamuje mnożenie się (tzw. replikację) wirusa HCV, ale także pobudza układ immunologiczny chorego do walki z tym drobnoustrojem. Rybawiryna ma zdolność do hamowania replikacji HCV. Terapię prowadzi się przez 24 - 48 tygodni w zależności od genotypu (czyli rodzaju) wirusa.

Interferon podawany jest w zastrzykach domięśniowych lub podskórnych raz lub trzy razy w tygodniu (w zależności od tego czy jest to interferon zwykły czy interferon pegylowany o przedłużonym działaniu). Tego typu terapia prowadzona jest jedynie w wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących lekiem oraz odpowiednimi możliwościami diagnostycznymi.

Prawdopodobieństwo zahamowania replikacji HCV przy zastosowania takiej terapii waha się od 50 - 70%. Terapia skojarzona obarczona jest zwykle pewnymi objawami ubocznymi, które czasem zmuszają do przerwania kuracji lub zmodyfikowania dawek leku. Do najczęstszych należą nasilone objawy "rzekomogrypowe" (gorączka, bóle mięśni, uczucie rozbicia), brak apetytu, zmiany w morfologii krwi. Możliwe są również inne, poważniejsze objawy jak zapalenie tarczycy, nasilona anemia, depresja. Dlatego ważne jest, aby leczenie prowadzone było przez doświadczonego lekarza.

Dieta w przewlekłym zapaleniu wątroby.

W przewlekłym zapaleniu wątroby u dzieci rygorystyczna dieta wątrobowa nie jest konieczna (a wręcz niewskazana ze względu na możliwość upośledzenia rozwoju dziecka). W codziennym jadłospisie należy unikać potraw tłustych (tłuste mięsa, smalec, kremy, duże ilości czekolady), smażonych, wzdymających. Niekorzystne jest picie napojów gazowanych i picie zimnych napojów duszkiem. Świeże owoce nie są przeciwwskazane. Dobrze jest zwiększyć ilość posiłków do np. 5-6 kosztem ich objętości.

 Piśmiennictwo:

„Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka” red. W. Magdzik, D. Neruszewicz – Lesiuk, A. Zieliński, a-medica press 2004

„Choroby wątroby i dróg żółciowych u dzieci” red J. Socha, PZWL 1994