Zaburzenia oddawania stolca u dzieci, w postaci przewlekłych zaparć, wraz z epizodami popuszczania lub nietrzymania stolca, są coraz częściej obserwowaną przypadłością wieku dziecięcego. Co więcej - zaburzenia tego typu, obserwuje się coraz częściej także u dzieci w wieku starszym jak również u młodzieży, która trafia do gabinetów pediatrycznych.

Skąd się biorą zaparcia?

Problemów związanych z zaparciami należy szukać przede wszystkim w diecie, a mianowicie przyczyną tego typu zaburzeń, w zdecydowanej większości, jest nieprawidłowe odżywianie, które może powodować aż 80 różnego typu schorzeń. Około jedna trzecia Polaków, cierpi na różnego rodzaju dolegliwości i schorzenia, tylko dlatego, że ich dieta i sposób odżywiania są nieprawidłowe.

Problemy żywieniowe

Obecnie, rozpatrując problematykę nieprawidłowego żywienia, bierze się pod uwagę pewne aspekty.

Pierwszym z nich jest niedożywienie lub tez nadmierne żywienie, co wiąże się bezpośrednio ze zbyt niską masą ciała lub z nadmiarem tkanki tłuszczowej w organizmie.

Kolejnym aspektem jest niedożywienie jakościowe, które może powodować, tak zwane objawy utajone. Wiąże się ono zazwyczaj z niedoborami pewnych składników odżywczych, takich jak białka czy witaminy.

W kontekście składu naszego pożywienia, można mówić o nieprawidłowościach wynikających z nieodpowiedniego stosunku poszczególnych składników pokarmowych w stosunku do zapotrzebowania naszego organizmu. Stąd też, dieta może się przyczynić do rozwoju takich schorzeń jak miażdżyca, osteoporoza czy próchnica zębów.

W jeszcze innym wymiarze, nieprawidłowe żywienie może odnosić się do organizacji posiłków, czyli do ich nieodpowiedniej liczby, przerw pomiędzy posiłkami oraz nieodpowiednim ich zestawianiem.

Najczęściej zgłaszane objawy

Do dolegliwości na jakie najczęściej uskarżają się mali pacjenci w związku z zaburzeniami w oddawaniu stolca, są przede wszystkim bóle brzucha. Ponadto, warto również zwrócić uwagę, że materiał jaki jest wydalany jest bardzo twardy, a co za tym idzie, sama czynność również staje się bolesna oraz wymaga wzmożonego wysiłku fizycznego. Dodatkowym aspektem jest również poczucie niezupełnego wypróżnienia po oddaniu stolca.

Mechanizm zaparć

Proces powstawania zaparcia w naszym organizmie, może być związany ze zwiększonym wchłanianiem wody z jelita przy zachowaniu prawidłowego pasażu jelitowego. Może również mieć miejsce sytuacja odwrotna, a mianowicie - proces wchłaniania wody z jelita może przebiegać prawidłowo, jednak zaburzony może być pasaż jelitowy w postaci jego wydłużenia. Innym mechanizmem, który przyczynia się powstawania zaprać może również być dysfunkcja odcinka anorectalnego.

Zaparcia rzekome

Klasyfikując zaparcia specjaliści mówią o zaparciach rzekomych, które są związane głównie z niewielką ilością pokarmu jaką przyjmuje dziecko. Efektem takiego stanu rzeczy są stole o niewielkiej objętości a przyczyną tego może być brak łaknienia, który związany jest na przykład ze stanem chorobowym, zbyt mała ilość pokarmów, co najczęściej występuje u dzieci, które są karmione piersią, uporczywe wymioty lub ubogokaloryczne odżywianie lub głodzenie.

fot.panthermedia

Zaparcia prawdziwe

Drugim rodzajem zaparć w klasyfikacji są zaparcia prawdziwe. Ten rodzaj zaprać, również może mieć kilka przyczyn.

Pierwszą a nich są błędy w diecie, które związane są głównie z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi. Do najczęstszych z nich zalicza się niedobór błonnika w diecie dziecka, zbyt mała ilość przyjmowanych płynów, nadmiar węglowodanów, spowodowany głownie jedzeniem zbyt dużej ilości słodyczy, jak również różnego rodzaju alergie pokarmowe, które mogą być przyczyną stanów zapalnych w jelicie.

Inną przyczyną chronicznych zaprać mogą być zmiany w warunkach bytowych. Odnosi się to do sytuacji takich jak długotrwałe unieruchomienie, które może być związane z hospitalizacją bądź też z długim i częstym podróżowaniem. W przypadku dzieci przebywających w przedszkolu, powodem zaparć może być niechęć do korzystania z toalety, mogąca mieć różne przyczyny, choćby powodowana może być niechęcią pozostawienia aktualnych zajęć i zabaw. Sama postawa dziecka również może być wpływ na zaparcia, a mianowicie dziecko może odczuwać lęk przed wypróżnieniem z powodu obawy przed bólem, może odczuwać lęki związane z miejscem, jak również chcieć zwrócić na siebie uwagę rodziców bądź otoczenia.

Powodem zaburzeń oddawania stolca mogą być również stosowane leki oraz inne schorzenia ogólnoustrojowe i zmiany organiczne w postaci wad rozwojowych.

Jak sobie radzić z chronicznymi zaparciami?

W pierwszej kolejności, najistotniejszą kwestią jest dokładne oczyszczenie jelita z zalegającego stolca. Działania, jakie są podejmowane w tym kierunku to doodbytnicze wlewki, a w późniejszym etapie, podanie doustnych środków przeczyszczających.

Drugim etapem terapii jest podjęcie działań, mających na celu uregulowanie częstotliwości wypróżnień. Postępowanie lecznicze zawiera szczegółowe zalecenia dietetyczne, zawierające wskazania do wprowadzenia do diety bądź zwiększenia w niej ilości spożywanych owoców i warzyw, spożywanie błonnika pokarmowego, wyrobienie nawyku picia płynów, u dzieci ze zdiagnozowaną alergią, dobranie odpowiedniej diety wykluczającej czynnik alergizujący. Postępowanie farmakologiczne opiera się na podawaniu środków pęczniejących, których celem jest drażnienie ściany jelita, środków osmotycznych, mających na celu zatrzymanie większej ilości wody w świetle jelita, leki absorpcyjne oraz inne substancje sprzyjające wypróżnieniom, takie jak probiotyki, substancje poślizgowe, czy środki mające wpływ na motorykę jelita.

Dodatkowo podejmowana jest terapia behawioralna- biofeedback, która działając na zasadzie sprzężenia zwrotnego, pomaga wyćwiczyć u dziecka rozluźnianie wewnętrznego zwieracza odbytu i mięśni miednicy.

W sytuacjach, kiedy powyższe metody terapeutyczne nie przyniosą spodziewanego efektu, czasami konieczne jest podjęcie leczenia operacyjnego.

Bardzo istotna w procesie leczenia chronicznych zaprać jest edukacja. Podwyższa ona świadomość dziecka oraz jego rodziny, przybliżając problem i wskazując na jego przyczyny. [1]