Zaburzenia integracji sensorycznej mają istotny wpływ na reagowanie na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, docierające do mózgu. W toku nieprawidłowych reakcji i braku równowagi pomiędzy wrażliwością na poszczególne bodźce, może dochodzić do nieadekwatnych reakcji, co przyczynia się nieprawidłowości w funkcjonowaniu w społeczeństwie. Jedną z coraz częściej stosowanych terapii jest terapia czaszkowo-krzyżowa, która wymaga od terapeuty nie tylko dużej wiedzy i umiejętności manualnych, ale także odpowiedniej wrażliwości i umiejętności zawiązania kontaktu z pacjentem.
W sytuacji, kiedy mózg w sposób nieprawidłowy analizuje bodźce, jakie docierają do niego ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego, dochodzi do tak zwanej dysfunkcji integracji sensorycznej czyli do zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Dlaczego ma to znaczenie? Ze względu na możliwość właściwego funkcjonowania, które w przypadku nieprawidłowości w analizie bodźców, powoduje brak równowagi, co wywoływać może różne schorzenia psychosomatyczne. Źródłem tego typu problemów może być każdy czynniki wywołujące stres, na przykład stres, który generuje współzawodnictwo szkolne. Niezwykle ważna jest w takich przypadkach relaksacja, by łatwiej było dziecku osiągnąć ową równowagę, która stanowi podstawę oraz warunek prawidłowego rozwoju zarówno fizycznego jak i psychicznego.
Terapia integracji sensorycznej (SI)
Integracja sensoryczna oparta jest na równowadze pomiędzy wrażliwością na określone bodźce. Postępowanie terapeutyczne zaburzeń integracji sensorycznej polega więc na dążeniu do tej równowagi, co oznacza osłabianie reakcji na bodźce, na które pacjent jest nadwrażliwy oraz wzmacnianiu bodźców na które pacjent jest niedowrażliwiony. Dobór odpowiednich bodźców oraz ich natężenie zależne jest od rodzaju schorzenia i dokładnej diagnostyki. Terapia SI opiera się na dostarczaniu dziecku zróżnicowanych bodźców dotykowych, które kierunkuje się na określone części ciała. Wiążę się to z zaburzeniami przedsionkowymi, przez co w sytuacji dotyku, dziecko może nie czuć się bezpiecznie zarówno pod względem fizycznym jak i emocjonalnym. Co ważne – terapia prowadzona jest przy udziale rodziców, którzy w sposób szczegółowy są instruowani przez terapeutę.
Założenia terapii czaszkowo- krzyżowej (CST)
Układ czaszkowo-krzyżowy stanowi fizjologiczny system naszego organizmu, na który składają się pony mózgowe i rdzeniowe, struktury kostne (głównie kości czaszki i kość krzyżowa) połączone z oponami oraz elementy związane z produkcją i resorpcją płynu mózgowo-rdzeniowego. Już od okresu embrionalnego jest to baza rozwoju środowiska wewnętrznego, odpowiedzialna za prawidłowy rozwój, wzrost i funkcjonowanie układu nerwowego człowieka. [1]
CST stanowi metodę leczenia, która bazuje na odpowiednim ułożeniu rąk na ciele człowieka – w ściśle określonych jego obszarach - by w ten sposób oddziaływać na poprawę stanu zdrowia. Używanie bardzo lekkiego ucisku przez terapeutów, w taki sposób by w jak najmniejszym stopniu ingerować w krążenie płynu mózgowo- rdzeniowego, ma przyczynić się do przywrócenia prawidłowego obiegu płynu, poprawy mobilności ośrodkowego układu nerwowego, rozluźnienia newralgicznych miejsc, jak również ma na celu jednoczesną diagnozę stanu pacjenta. [2]
CST - określana także mianem terapii kranialnej, jest więc rodzajem miękkiej osteopatii i w swoim założeniu, polega na oddziaływaniu na podstawowe procesy fizjologiczne poprzez stymulowanie i regulowanie mechanizmów samoregulacji w funkcjonowaniu organizmu. Holistyczne, czyli całościowe podejście pod problemu warunkuje sposoby oddziaływania w CST, które opierają się na subtelnym dotyku, co stanowi główną metodę pracy. Dotyk ma za zadanie działać uspokajająco, wyciszająco, uwalniać od napięć, a także stymulować układ nerwowy co wpływa na poprawę krążenia mózgowo-rdzeniowego oraz na poprawę krążenia krwi. Wiąże się z tym poprawa ukrwienia wszystkich narządów w organizmie. Oprócz terapii dotykiem, ważna jest także praca z emocjami, która w kontekście CST jest swoistą psychoterapią tkankową – wykorzystuje ona bowiem mobilizację tkanki łącznej otaczającej wszystkie narządy organizmu.
Ważnym elementem terapii jest praca z napięciem jakim objęta jest opona twarda, stanowiąca wyściółkę jamy czaszki oraz kanału kręgowego. Owe napięcie wiąże się ściśle z pulsacjami płynu mózgowo- rdzeniowego oraz z ruchomością ośrodkowego układu nerwowego. Do puli podstawowych chwytów w terapii CST zalicza się chwyt potyliczny, chwyt uszny, chwyt sklepieniowy, chwyt twarzowy i chwyt czołowo-potyliczny, które to są działaniami o charakterze zarówno terapeutycznym, jak i diagnostycznym (dzięki nim możliwa jest bowiem ocena ruchów poszczególnych kości oraz dokonanie odpowiedniej synchronizacji pomiędzy stronami ciała).
Wykorzystanie CST
Terapia CST jest coraz częściej wybieraną terapią przez lekarzy pediatrów. Badania ankietowe wśród rodziców, prowadzone drogą internetową wykazały, że na 108 interwencji terapeutycznych, 40 stanowiła terapia CST (dzieci poddane tej terapii, wśród ankietowanych rodziców borykały się z autyzmem). Ponadto, Instytut Badawczy Autyzmu, na liście terapii autyzmu, także umieścił CST. CST jest także terapią z powodzeniem wykorzystywaną w innego rodzaju zaburzeniach, takich jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej czy deficyty uwagi ( attention deficit hyperactivity disorder, ADHD).
W publikacjach naukowych zaczynają pojawiać się pierwsze doniesienia dotyczące zastosowania CST w mózgowym porażeniu dziecięcym, a prowadzone badania dotyczące skuteczności oddziaływań terapeutycznych prowadzonych metodą CST przyczyniają się do aktualizowania wytycznych oraz zaleceń w związku z zastosowaniem CST [1].
Przeciwwskazania
Jak każda metoda terapeutyczna, również CST posiada pewne ograniczenia i w niektórych przypadkach może działać na szkodę pacjenta. Wśród przeciwwskazań do zastosowania znajduje się zapalenie opon mózgowych (szczególnie w okresie ostrym), niewygojone rany czaszki, guzy, tętniaki, wodogłowie. Nie wolno także stosować tego rodzaju terapii, jeśli pacjent jest po udarze niedokrwiennym oraz krwotocznym mózgu. Nie należy wykonywać oddziaływać terapeutycznych, jeśli pacjent cierpi na zapalenie stawów, ma gorączkę, stwierdzony choroby natury psychicznej jak również świeże urazy ortopedyczne. [2]
Terapeuta w CST
Zastosowanie CST nie jest jednak łatwe i wymaga od terapeuty gruntownej i holistycznej wiedzy wiedzy teoretycznej, dotyczącej zarówno medycznych aspektów związanych z terapią, jak również psychologicznych. Bardzo istotna jest także intuicja terapeuty oraz zdolność do łatwego nawiązywania kontaktu z pacjentem, a co więcej – zdolność do zdobycia zaufania pacjenta. Ponadto sama wrażliwość terapeuty powinna być na bardzo wysokim poziomie, nie tylko emocjonalna ale także fizyczna. Oprócz wyżej wymienionych przymiotów, niezbędna jest także praktyka, czyli szereg umiejętności praktycznych. [1]
