Zapewnienie prawidłowej gospodarki elektrolitowej odgrywa ogromną rolę w naszym codziennym życiu. Wielu z nas zapomina o prawidłowym nawadnianiu, a w stanach niedoboru o suplementowaniu elektrolitów. Czym skutkują zaburzenia gospodarki elektrolitowej? Jak się przed nimi ustrzec?
Spis treści:
- Elektrolity – co to takiego?
- Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej-przyczyny
- Najczęściej występujące zaburzenia
- Leczenie
Elektrolity – co to takiego?
Elektrolity to nic innego jak zestaw jonów, które znajdują się w naszym organizmie, zapewniając tzw. homeostazę, czyli równowagę w organizmie. Wśród najważniejszych elektrolitów wyróżnia się jony sodu, potasu, wapnia i magnezu, które na co dzień dostarczamy wraz z wodą. Homeostaza elektrolitowa zapewnia prawidłową gospodarkę wodną organizmu, dodatkowo elektrolity wpływają na prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych, co ma kluczowe znaczenie dla układu nerwowego. Elektrolity pozwalają również na prawidłowe funkcjonowanie mięśni.
Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej-przyczyny
Zaburzenia gospodarki elektrolitowej, zwłaszcza te gwałtowne, stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia i życia. Występujące zaburzenia zazwyczaj towarzyszą innym schorzeniom, jak grypa żołądkowa czy stosowanie określonych grup leków w innych schorzeniach. Wśród najważniejszych przyczyn zaburzeń gospodarki elektrolitowej wymienia się:
- błędy w odżywianiu,
- stosowanie leków wpływających na bilans jonowy w organizmie (zwłaszcza moczopędnych i przeczyszczających),
- postępujące choroby wpływające na zaburzenia elektrolitowe (zwłaszcza jednostki chorobowe przebiegające z wysoką gorączką),
- intensywny wysiłek fizyczny,
- biegunki,
- wymioty.
Skutkami zaburzeń elektrolitowych mogą być m.in. kurcze mięśni, senność, konwulsje, arytmia, odwodnienie. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej często towarzyszą chorobom nerek, chorobom układu pokarmowego czy również hormonalnego.
Najczęściej występujące zaburzenia
Do najczęściej występujących zaburzeń w obrębie gospodarki wodno-elektrolitowej zalicza się:
- odwodnienie, czyli stan, w którym ilość wody dostarczonej do organizmu jest nie wystarczająca, a co za tym idzie, organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości jonów. Odwodnienie izotoniczne to proces, w którym utrata elektrolitów jest proporcjonalna do utraty wody. Do odwodnienia tego typu dochodzi najczęściej na skutek silnych biegunek, wielomoczu, oparzeń. Leczenie odwodnienia polega na uzupełnianiu płynów oraz eliminowaniu przyczyny utraty wody,
- odwodnienie tzw. hipertoniczne ma miejsce w momencie, gdy organizm traci więcej wody w stosunku do substancji osmotycznych, czego konsekwencją jest przeniesienie wody z przestrzeni pozakomórkowej. Przyczyną odwodnienia hipertonicznego jest m.in. moczówka prosta,
- odwodnienie hipotoniczne – stan, w którym niedoborowi wody towarzyszy dodatkowo nieprawidłowe stężenie substancji osmotycznych, które jest zbyt niskie. W ten sposób woda przenika do komórek, powodując ich obrzęk, a tym samym niebezpieczne nabrzmienie komórek,
Zaburzenia gospodarki elektrolitowej, fot. panthermedia
- przewodnienie jest stanem, kiedy ilość wody w organizmie jest zbyt duża. W zależności od rodzaju wyróżnia się przewodnienie izotoniczne – zwiększa się objętość przestrzeni pozakomórkowej z proporcjonalnie rosnącą ilością substancji osmotycznych, co wpływa na kumulowanie w organizmie jonów. Przewodnienie hipertoniczne to zaburzenie, które prowadzi do „uciekania” wody z komórek i ich silnego odwodnienia, co skutkuje wystąpieniem obrzęków i zwiększeniem ciśnienia tętniczego,
- zatrucie wodne, czyli przewodnienie hipotoniczne to stan, kiedy ilość wody w organizmie jest zbyt duża w stosunku do stężenia sodu w organizmie, co wpływa na spadek molalności płynów w organizmie,
- zaburzenia gospodarki sodowej związane są z nieprawidłowym stężeniem jonów sodu w organizmie. Prawidłowe stężenie jonów sodu w organizmie mieści się w zakresie 135-148 mmol. W przypadku gwałtownego zmniejszenia ilości sodu w organizmie występuje stan nazwany hiponatremią, zaś jego najczęstszą przyczyną jest zahamowanie wydalania wody z organizmu.
Leczenie
Leczenie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oparte jest w pierwszej kolejności na wykonaniu badań krwi, w trakcie których zostają wykonane oznaczenia stężenia jonów we krwi. Dopiero na podstawie uzyskanych wyników lekarz jest w stanie określić, na jaki rodzaj zaburzenia cierpi pacjent. Po stwierdzeniu, co jest przyczyną problemów pacjenta, lekarz wdroży leczenie, którego celem będzie ustabilizowanie gospodarki elektrolitowej pacjenta.
