Inhalacja, jest formą podawania leku, stosowaną w schorzeniach układu oddechowego. Jest to terapia, która jest odpowiedzią na tego typu schorzenia i dolegliwości, głównie dlatego, że gwarantuje ona podanie leku bezpośrednio do miejsca, gdzie powinien on trafić. Dzięki takiej precyzji, do układu oddechowego dostaje się lek w odpowiednim stężeniu, a dodatkowo pozwala to na uniknięcie ogólnoustrojowych skutków ubocznych wynikających z jego podania.

Choroby układu oddechowego

Schorzenia układu oddechowego są jednymi z najczęściej występujących w okresie wieku rozwojowego u dziecka. Często terapia jest długotrwała i wymaga modyfikacji a dodatkowo, konieczne jest zastosowanie wielu metod postępowania. W niektórych schorzeniach, szczególnie o podłożu alergicznym lub w astmie oskrzelowej, inhalacje są jedną z głównych metod postępowania terapeutycznego.

Jak wygląda inhalacja?

Proces podawania leku w formie inhalacji, polega na podaniu pacjentowi odpowiedniej dawki drogą wziewną. Metoda to pozwala na podanie mniejszej dawki leku, ale w większym stężeniu, bezpośrednio do dolnych dróg oddechowych, gdzie docelowo ma zadziałać. Dzięki temu, skutki uboczne ogólnoustrojowe są zredukowane do minimum, co ma bardzo duże znaczenie szczególnie w przypadkach, kiedy stosowane są leki z grupy glikokortykosterydów.

W celu wykonania inhalacji, stosuje się różnego rodzaju inhalatory.

Inhalatory ciśnieniowe, swoją pracę opierają na gazie nośnikowym, który tworzy aerozol wdychany prze pacjenta.

Innym rodzajem inhalatorów, są inhalatory suchego proszku, kiedy to lek podawany jest w postaci suchego proszku.

Swoje zastosowanie w leczeniu metodą inhalacji znalazły również inhalatory miękkiej mgły, jednak obecnie nie są one dostępne w Polsce.

Innym sposobem na wykonanie inhalacji jest nebulizacja. Proces nebulizacji oparty jest na tworzeniu aerozolu z roztworu lub zawiesiny, przy wykorzystaniu sprężonego gazu (mówimy wówczas o nebulizatorze pneumatycznym), energii emitowanej przez ultradźwięki (nebulizator ultradźwiękowy) lub też aerozol tworzony jest w oparciu o energię wibracji (nebulizator typu mesh).

Kiedy stosować terapię inhalacyjną?

W leczeniu pacjenta z wykorzystaniem terapii inhalacyjnej, bardzo istotne jest dobranie odpowiedniej dawki leku, który ma być podawany drogą wziewną.

Inhalacja jest standardem w leczeniu takich schorzeń jak astma oskrzelowa, kiedy istnieje konieczność stałego podawania odpowiedniej dawki leku, jak również w sytuacji zaostrzenia się objawów u pacjenta. W przypadku innych schorzeń, inhalacja również staje się zasadną metodą terapii, a należą do nich, między innymi, obturacyjne zapalenia oskrzeli, zapalenia oskrzelików, mukowiscydoza, anafilaksja z obturacją dróg oddechowych, nadreaktywność oskrzeli szczególnie w sytuacji po przebytej infekcji jak również przewlekła oburacyjna choroba płuc. Terapia inhalacyjna jest metodą, co której nie ma istotnych przeciwskazań, a jedynymi jej mankamentami, mogą okazać się braki w umiejętnym zastosowaniu inhalatora lub też brak chęci współpracy pacjenta.

fot. panthermedia

Podobnie nebulizacja ma dość szerokie zastosowanie. Jest ona skuteczną terapią w leczeniu astmy oskrzelowej, zapalenia płuc i oskrzeli, mukowiscydozy, dysplazji oskrzelowo- płucnej czy zakażeń grzybiczych układu oddechowego. W przypadku chorób związanych ściślej z drogami oddechowymi, można zastosować nebulizację przy leczeniu, przewlekłego nieżytu nosa, gardła oraz krtani, w stanach zapalnych migdałków podniebiennych, w alergicznym nieżycie nosa, nawracających stanach zapalnych zatok przynosowych, trąbki słuchowej oraz w stanach związanych z przebiciem zbiegu operacyjnego, takim jak usunięcie polipów, resekcja przegrody nosowej czy wyłuszczenie migdałków. W przypadku nebulizacji, należy jednak pamiętać o przeciwskazaniach do jej stosowania w chorobach zakaźnych, upośledzonej drożności układu oddechowego o różnej etiologii, niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia, gruźlicy, nowotworach występujących w obrębie układu oddechowego jak również o wszelkich przypadkach krwawienia z dróg oddechowych.

Terapia inhalacyjna a cykl oddechowy

Wielkość przepływu generowanego podczas wdechu i wydechu u pacjenta oraz ich czas i regularność, są zależne od wieku pacjenta i mają charakter bardzo zindywidualizowany. W warunkach normalnych, czyli podczas spokojnego oddychania, wdech pozostaje krótszy od wydechu a cykl jest regularny. W przypadku zakłócenia tego stanu, na przykład podczas płaczu u dziecka, wdech się wydłuża, wydech skraca, a cały cykl oddychania staje nie nieregularny. U dzieci, wraz z wiekiem, wydłuża się sukcesywnie czas wydechu kosztem czas wdechu oraz cykl nabiera coraz większej regularności, zwiększając jednocześnie przepływy powietrza. U dorosłego człowieka, wielkość przepływu to około 20- 30 l/ min, a dla porównania, wielkość przepływu u noworodka wynosi zaledwie 3 l/min.

Lek, jakie podawany jest w trakcie terapii inhalacyjnej, pobierany jest podczas wdechu pacjenta, a najlepsze efekty z klinicznego punktu widzenia, zostają osiągnięte przy optymalnej wielkości przepływu, która to wartość wynosi właśnie 20- 30 l/ min. Podczas stosowania inhalacji u dzieci, należ, więc mieć świadomość, iż nebulizator, wytwarza aerozol ze stałym przepływem, stąd też, mniejsza wielkość przepływu u dzieci, powoduje utratę części leku. Mniejsza ilość leku jest również deponowana w drogach oddechowych, kiedy lek podawany jest podczas snu, oraz kiedy podczas terapii maska lub nebulizator, są oddalone od pacjenta.

Dawkowanie

Biorąc pod uwagę wszelkie możliwości utarty leku podczas stosowania terapii, konieczny jest odpowiedni dobór dawki dla pacjenta. Po pierwsze, utrata leku następuje w konsekwencji mniejszej wielkości przepływowej u dzieci. Ponadto, część leku odparuje pokonując drogę z nebulizatora/ inhalatora do dróg oddechowych. Część leku osadzi się na wewnętrznej stronie opakowania, gdzie zalegać będzie w coraz większym stężeniu, jak również należy mieć na uwadze, że lek osadzi się także na ścianach jamy nosowej i gardła nim trafi do płuc.

Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki mające wpływ na utratę leku, stan pacjenta, jego cykl oddechowy, typ nebulizatora oraz rodzaj podawanego leku, konieczne jest skorygowanie dawki do odpowiednich wartości by jego oddziaływanie miało charakter terapeutyczny.

Odpowiednia ilość czasu

Czas, jaki jest potrzebny do wykonania jednego zabiegu nie powinien przekraczać 10 minut. To, jak długo istnieje możliwość podawania leku, zależy w dużej mierze od samego pacjenta, a usilne próby wydłużenia czasu inhalacji mogą skutkować niechęcią ze strony pacjenta i utratą większej ilości leku. W tym celu można zmniejszyć ilość rozpuszczalnika, jednak należy w tym względzie zachować ostrożność ze względu na ryzyko uzyskania zbyt wysokiego stężenia.

Odpowiednia technika

Terapia inhalacyjna wymaga jednak spełnienia kilku warunków by byłą skuteczna. Pozycja podczas podawania leku powinna być siedząca, lub chociaż z uniesioną głową. W ten sposób ilość dostarczanego leku do płuc jest zdecydowanie największa. Również wyższą skutecznością wykazują się terapie prowadzone za pomocą ustnika, w odróżnieniu od terapii prowadzonych z wykorzystaniem maski.

Nie bez znaczenia pozostaje oczywiście poziom współpracy małego pacjenta, gdyż wszelkie inne działania, takie jak choćby płacz, zmniejszają wartość przepływową a co za tym idzie, obniżają skuteczność terapii. [1]