Spis treści:

1. Czym jest zespół Charge?
2. Przyczyna zespołu Charge
3. Objawy zespołu Charge
4. Diagnoza
5. Leczenie dzieci z zespołem Charge
6. Podsumowanie

Czym jest zespół Charge? 

Zespół Charge opisywany jest w literaturze pod innymi nazwami – jako zespół Halla-Hittnera lub Syndrom CHARGE. Nazwa zespołu to akronim pochodzący od nazw możliwych wad, które występują u chorych:

• C jak coloboma – oznacza roszczepy i problemy w obrębie narządu wzroku – np. rozszczep siatkówki czy rozszczep tęczówki,
• H jak heart defects – oznacza choroby serca, z których najczęściej występującą u chorych na zespół Charge jest tzw. zespół Fallota,
• A jak atresia choanae – to defekt zrośnięcia tylnych nozdrzy i/lub rozszczepu podniebienia,
• R jak retarded growth – dotyczy zaburzeń wzrostu oraz problemów z rozwojem intelektualnym,
• G jak genital hypoplasia – może skutkować niedorozwojem narządów rozrodczych,
• E jak ear anomaly – defekt polegający na deformacji małżowin usznych, czego konsekwencją może być niedosłuch.

Przyczyna zespołu Charge 

Przyczyną choroby jest mutacja spontaniczna, czyli taka, która nie jest przekazywana przez rodziców w drodze zapłodnienia. Zdarza się jednak, że choroba może zostać przekazana w sposób dziedziczny na drodze autosomalnej dominującej – tzn. jeśli rodzic ma obciążenia genetyczne, może przekazać „wadliwy gen” (szacuje się, że ryzyko urodzenia chorego dziecka przez dorosłego cierpiącego na zespół Charge wynosi ok. 50%).  Uwaga – choroba nie jest sprzężona z płcią.

Objawy zespołu Charge 

Choroba daje szereg objawów, stąd niezwykle trudno postawić trafną diagnozę. Kryteria brane pod uwagę w ocenie zespołu Charge dzieli się na tzw. kryteria główne (duże) oraz kryteria małe.

Do kryteriów głównych zalicza się:

• szczelinę występującą w różnych częściach oka,
• problemy z prawidłowym funkcjonowaniem nerwów czaszkowych, które objawiają się jako porażenie nerwu twarzowego, niedosłuch,
• trudności z przełykaniem,
• problem z rozwojem nozdrzy tylnych – zwężenie bądź ich zarośnięcie,
• nieprawidłowa budowa kanałów półksiężycowatych w uchu,
• wady wrodzone ucha wewnętrznego inne niż dotyczące kanałów półksiężycowatych,
• deformacja małżowiny usznej.

Zespół Charge, fot. panthermedia

Kryteria małe:

• problemy z sercem i wady wrodzone serca (m.in. wady stożka tętniczego objawiające się tzw. wadą Fallota, wady układu aorty),
• nieprawidłowy rozwój narządów płciowych,
• zaburzenia rozwoju umysłowego,
• zaburzenia motoryki,
• zahamowanie wzrostu,
• rozszczep podniebienia,
• dysmorfia twarzoczaszki,
• pojawienie się przetok w obrębie tchawicy i przełyku,
• zdiagnozowana wada nerek (problemy na poziomie układu kielichowo-miedniczkowego, refluks pęcherzowo-moczowodowy),
• wady kości ręki (np. klinodaktylia piątego palca, kamptodaktylia i pseudodaktylia).

Diagnoza 

Diagnozę stawia się na podstawie wyników badań genetycznych, które jednoznacznie potwierdzają mutację w obrębie genu CDH7. Badania genetyczne prowadzone są przez laboratoria, które specjalizują się w prowadzeniu analiz genetycznych. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie analizy DNA, gdzie weryfikuje się obecność mutacji w genie CDH7. Następnie bada się tzw. kariotyp oraz geny TCOF1 i PAX2. U dzieci, u których zdiagnozowano zrośnięcie nozdrzy rylnych oraz wady serca, dodatkowo różnicuje się wady na poziomie chromosomów – delecje i duplikacje w określonych sekwencjach. Według literatury uważa się, że dzieci chorujące na zespół Charge powinny wykazywać tzw. prawidłowy kariotyp oraz prawidłowy wynik badania FISH w kierunku delecji 22.

Leczenie dzieci z zespołem Charge 

Zespół Charge ze względu na częstotliwość występowania uznawany jest za bardzo rzadką chorobę genetyczną.  Niestety, ze względu na charakter, choroba upośledza pracę wielu narządów, przez co chory wymaga specjalistycznej i kompleksowej opieki od pierwszych chwil życia. Pierwszym problemem jest zazwyczaj niewydolność oddechowa, która wymaga natychmiastowej interwencji, aby ustabilizować funkcje życiowe. Noworodki cierpiące na zespół Charge często mają problemy z odruchem ssania, czego przyczyną są np. zmiany na poziomie podniebienia. Niejednokrotnie niezbędne jest więc operacyjne utworzenie przetoki, która pozwala na podawanie pokarmu. Wady układu krążenia, narządu wzroku i słuchu obligują do zastosowania specjalistycznej opieki medycznej opartej na wizytach u kardiologa, audiologa i okulisty. Jest to jednak wierzchołek góry lodowej – pacjenci chorujący na zespół Charge wymagają bowiem jeszcze pomocy w zachowaniu aktywności psychoruchowej oraz ćwiczeń pod okiem specjalisty, które pozwolą na zachowanie rozwoju intelektualnego.

Podsumowanie 

Mutacja w obrębie genu CHD7 okazuje się na tyle poważna, że wpływa na prawidłowy rozwój wielu narządów. Najprawdopodobniej gen CHD7 jest tzw. genem regulatorowym, a zaburzenie jego funkcjonowania oddziałuje na wiele układów. Zagadką pozostaje, co wpływa na zaburzenia funkcjonowania genu w przypadku chorych na zespół Charge, u których… nie zdiagnozowano mutacji, ponieważ szacuje się, że ok. 40% pacjentów nie ma mutacji w obrębie tego genu, jednak CHD7 nie funkcjonuje prawidłowo.