Żółtaczka u noworodków to bardzo częsty objaw kliniczny. Nie jest chorobą samą w sobie, a jedynie obrazem, który może mieć wieloczynnikowe podłoże. Zwykle nie należy się nią przejmować, gdyż mija w ciągu pierwszych tygodni życia dziecka.
Spis treści:
- Skąd się bierze żółtaczka?
- Na czym polega żółtaczka spowodowana mlekiem kobiecym?
- Może zatem odstawić dziecko od piersi?
- Jak mierzy się zażółcenie skóry?
- Leczenie żółtaczki
Skąd się bierze żółtaczka?
Dziecko w życiu płodowym potrzebuje dużo więcej krwinek czerwonych niż po porodzie. W związku z czym jak tylko noworodek przyjdzie na świat, nadmiar czerwonych krwinek rozpada się. W wyniku rozpadu niepotrzebnych erytrocytów wzrasta stężenie bilirubiny we krwi, która jest odpowiedzialna za wystąpienie żółtaczki. Nie w pełni dojrzała jeszcze wątroba nie jest w stanie zmetabolizować tak dużych ilości bilirubiny, stąd żółte zabarwienie powłok skórnych i błon śluzowych. Pojawia się ono zwykle w 2./3. dobie życia dziecka i w przypadku żółtaczki fizjologicznej trwa do około 10. doby życia dziecka. Nie wymaga ona specjalistycznego postępowania i ustępuje sama. Warto zaznaczyć, że u wcześniaków żółtaczka zaczyna się około 3./4. doby życia i trwa do około 14. doby po urodzeniu.
Przyczyn żółtaczki może być wiele, m.in.:
- pokarm kobiecy (tzw. żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym),
- choroby wątroby lub niedrożność dróg żółciowych,
- konflikt serologiczny,
- zakażenia.
Na czym polega żółtaczka spowodowana mlekiem kobiecym?
Jest najczęstszą przyczyną przedłużania się żółtaczki fizjologicznej u noworodków. W składzie mleka kobiecego zawarte są substancje hamujące wydalanie bilirubiny z krwioobiegu dziecka. Może utrzymywać się do 3 miesięcy po porodzie i o ile nie stwierdza się innych nietypowych objawów (jak zmiana zachowania dziecka, brak apetytu, słabe przyrosty masy ciała, zmiana zabarwienia moczu i stolca), nie powinna być powodem do niepokoju.
Może zatem odstawić dziecko od piersi?
Nie ma żadnych dowodów na to, że odstawienie dziecka z nasiloną żółtaczką od piersi przyspieszy eliminację bilirubiny z organizmu. Dopajanie czy podawanie glukozy również nie wpływa na szybkość metabolizowania bilirubiny, dlatego takie postępowanie nie jest zalecane. Jeśli karmienie piersią przebiega prawidłowo, powinno być kontynuowane nawet podczas fototerapii dziecka. Jeśli karmienie piersią jest nieefektywne, może nasilić objawy żółtaczki, dlatego w takim przypadku powinna być przeprowadzona porada laktacyjna, aby wyeliminować lub skorygować błędy towarzyszące karmieniu piersią. Jeśli dziecko posiada cechy odwodnienia lub przyrost masy ciała jest niezadowalający, powinno wdrożyć się dokarmianie w pierwszej kolejności odciagniętym mlekiem kobiecym. Optymalnym sposobem podaży dodatkowej porcji mleka jest zastosowanie specjalnego kubeczka, kieliszka lub łyżeczki – każde wprowadzenie smoczka może zaburzyć funkcję ssania.
Jak mierzy się zażółcenie skóry?
Zażółcenie skóry zwykle pojawia się najpierw na głowie, w drugiej kolejności na klatce piersiowej i tułowiu. Ostatnie zażółcają się kończyny zarówno dolne, jak i górne. W odwrotnej kolejności zażółcenie schodzi ze skóry – najdłużej utrzymuje się na główce.
Pomiarów stężenia bilirubiny w skórze dokonuje się bilirubinometrem. Jest powszechnym urządzeniem, w który wyposażony jest niemal każdy oddział noworodkowy – pozwala w łatwy i szybki sposób poznać poziom żółtego barwnika w skórze i razie konieczności odpowiednio wcześnie wdrożyć leczenie.
Żółtaczka u noworodka, fot. panthermedia
Leczenie żółtaczki
Żółtaczka fizjologiczna nie wymaga leczenia i mija samoistnie. Niekiedy jednak poziom bilirubiny w organizmie noworodka jest zbyt duży, aby dziecko mogło poradzić sobie z przetworzeniem go samodzielnie. W takich przypadkach leczenie żółtaczki polega na fototerapii – naświetlaniu w kontrolowany sposób skóry dziecka lampami fluorescencyjnymi. Fototerapia powinna odbywać się w sposób ciągły z przerwami na karmienie, w związku z czym kontakt matki z dzieckiem może być utrudniony. Bardzo często już pierwsze godziny naświetlania przynoszą wymierne efekty.
Żółtaczka noworodków występuje u większości zdrowych, donoszonych dzieci. Nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie w pierwszych tygodniach życia. Trzeba jednak pamiętać, że każdą nietypową zmianę w zachowaniu i wyglądzie dziecka lepiej skonsultować z lekarzem lub położną.
