Gronkowce są bakteriami zaliczanymi do Gram-dodatnich ziarniaków. Ich nazwa pochodzi od wyglądu komórek bakteryjnych, które są kuliste i układają się w nieregularne skupiska przypominające winne grona. Gronkowce mogą być zarówno składnikiem fizjologicznej flory bakteryjnej skóry, gardła i nosa, jak też mogą powodować różne poważne zakażenia.
Objawy i przebieg gronkowca złocistego
Gronkowiec złocisty
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) jest bakterią potencjalnie patogenną, jednak wyhodowanie tego szczepu w wymazie z gardła lub nosa nie jest tożsame z potwierdzeniem, że to właśnie gronkowiec jest przyczyną dolegliwości dziecka. Nie oznacza to również bezwzględnej konieczności włączania antybiotykoterapii, aczkolwiek zwykle jest to zalecane.
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) jest stale obecny w przedsionku nosa lub w gardle u około 20-30% wszystkich zdrowych ludzi (nosicielstwo stałe). U kolejnych 20-30% obserwuje się nosicielstwo okresowe.
Gronkowce są stale obecne w całym otoczeniu człowieka (skóra, ubranie, bielizna osobista, przybory toaletowe). U większości ludzi wytwarza się stan równowagi pomiędzy potencjalną zjadliwością bakterii, a odpornością organizmu. W takich sytuacjach gronkowiec jest w zasadzie bakterią komensalną (nieszkodliwą).
Zagrożeni rozwojem pełnoobjawowego zakażenia są natomiast ludzie z obniżoną odpornością (noworodki, niemowlęta i małe dzieci, ludzie niedożywieni, przewlekle chorzy na inne choroby, po zabiegach operacyjnych itp.).
Kiedy udać się do lekarza i leczyć gronkowca złocistego
Stwierdzenie Staphylococcus aureus w wymazie z gardła lub nosa nie zawsze wymaga bezwzględnego leczenia antybiotykiem. Stała obecność gronkowców w naszym najbliższym środowisku oraz u co najmniej 30% zdrowych ludzi w otoczeniu dziecka powoduje, że nawet po skutecznej eliminacji gronkowca z gardła lub nosa dziecka, bardzo łatwo i szybko dochodzi do ponownej kolonizacji nowymi szczepami tej bakterii.
Ewentualne leczenie antybiotykiem może niekiedy być nawet szkodliwe. W miejsce "łagodnych" i wrażliwych na wszystkie antybiotyki bakterii, fizjologicznie znajdujących się w gardle i nosie, mogą wejść nowe szczepy gronkowca, bardziej chorobotwórcze i oporne na większość rutynowo stosowanych antybiotyków (tzw. szczepy MRSA).
Niewątpliwie należy leczyć wszystkie przypadki objawowych zakażeń gronkowcowych, zwłaszcza zakażeń szczepami znanymi jako bardziej patogenne (MRSA). Szczególnej czujności wymagają także zakażenia gronkowcowe u dzieci przewlekle chorych na inne schorzenia (nerek, wątroby, płuc) oraz u dzieci młodszych i cierpiących na różnorodne zaburzenia odporności.
Leczenia wymagają też bezobjawowi nosiciele stykający się z najmniejszymi dziećmi lub z osobami z obniżoną odpornością (personel oddziałów noworodkowych, oddziałów chirurgicznych i onkologicznych, pracownicy żłobków i przedszkoli, kuchni itp.). W innych przypadkach rutynowe leczenie nosicielstwa jest bardzo kontrowersyjne.
Niezależnie od powyższych rozważań należy podkreślić, że diagnostyka i leczenie zakażeń Staphylococcus aureus w każdym przypadku musi być prowadzona pod nadzorem i tylko na wyraźne zalecenie lekarza.
Leczenie gronkowca złocistego
W postępowaniu domowym należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, zwłaszcza przy obecności w domu dzieci do 3 roku życia lub dzieci przewlekle chorych. Nie należy samodzielnie "rutynowo" wykonywać wymazów, ani naciskać na lekarza aby zlecał leki przeciwbakteryjne w celu eliminacji nosicielstwa gronkowców, bowiem efekt końcowy może być odwrotny od oczekiwanego.
