Morfologia krwi obwodowej, w skrócie nazywana po prostu morfologią, to badanie pozwalające dowiedzieć się o stanie komórek krwi. Składa się z trzech części.
Pierwsza część mówi o krwinkach białych, czyli komórkach stanowiących o odporności naszego organizmu. W tej części znajdują się liczba krwinek białych, WBC (z ang. white blood cells) – czyli ogólna liczba wszystkich komórek zaliczanych do kategorii krwinek białych w jednostce objętości krwi, a następnie rozkład rodzajów krwinek białych: granulocytów obojętnochłonnych (nazywanych też neutrocytami lub neutrofilami), limfocytów, monocytów, granulocytów kwasochłonnych (eozynocytów lub eozynofilii) oraz granulocytów zasadochłonnych (bazocytów lub bazofili). Rodzaje krwinek białych opisane są na 2 sposoby: jako procentowy udział w całkowitej puli krwinek białych oraz jako bezwzględna liczba komórek w jednostce objętości krwi.
Druga część dostarcza informacji o krwinkach czerwonych, komórkach, które w organizmie przenoszą tlen z płuc do tkanek, są to: liczba krwinek czerwonych w jednostce objętości krwi, RBC (z ang. red blood cells), hemoglobina (Hgb – czyli masa hemoglobiny w jednostce objętości krwi), hematokryt (Hct, czyli procent objętości, jaką w krwi stanowią krwinki czerwone) oraz parametry opisujące krwinkę czerwoną: MCV (z ang. mean corpuscular volume) – średnia objętość krwinki, MCH (z ang. mean corpuscular haemoglobin) – średnia ilość hemoglobiny w krwince oraz MCHC (z ang. mean corpuscular haemoglobin concentration) – średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej.
Trzecia część morfologii ocenia liczbę płytek krwi, PLT (z ang. platelets), uczestniczących w krzepnięciu krwi.
Morfologia informuje przede wszystkim o funkcji szpiku kostnego, w którym powstają krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi. Wartości poszczególnych parametrów i ich proporcje zmieniają się z wiekiem, zależą też od płci.
Wszystkie 3 części morfologii powinny być oceniane łącznie i zawsze względem wartości referencyjnych dobranych do wieku i płci pacjenta.
Objawy i przebieg jak odczytać wyniki morfologii?
Najczęstsze nieprawidłowości spotykane w morfologii krwi to: niedokrwistość, podwyższona leukocytoza, leukopenia i małopłytkowość.
Niedokrwistość (inaczej anemia) – obniżenie liczby krwinek czerwonych, ilości hemoglobiny i hematokrytu. Anemia objawia się osłabieniem, zmniejszoną tolerancją wysiłku fizycznego i umysłowego, a także łatwym męczeniem się. Anemia, w zależności od przyczyny, może wiązać się ze zmianami objętości krwinki czerwonej (MCV) i ilości hemoglobiny w poszczególnych krwinkach (MCH, MCHC). Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza, który może być spowodowany przewlekłym krwawieniem np. z przewodu pokarmowego, niedoborami żelaza w diecie lub gwałtownym wzrostem zapotrzebowania na żelazo, np. w okresie intensywnego wzrostu u dzieci. W anemii z niedoboru żelaza objętość krwinki jest zmniejszona (niskie MCV) podobnie jak ilość hemoglobiny w krwince (niskie MCH i MCHC).
Podwyższona leukocytoza – zwiększona liczba krwinek białych (WBC), najczęściej towarzyszy objawom infekcji. Wzrost granulocytów obojętnochłonnych częściej pojawia się w infekcjach bakteryjnych, a limfocytów w infekcjach wirusowych.
Leukopenia – obniżona liczba krwinek białych (WBC) we krwi. Jeśli brakuje głównie granulocytów obojętnochłonnych, mówimy o granulocytopenii lub neutropenii, jeśli za mało jest limfocytów, to o limfopenii. Stanowi temu może towarzyszyć zwiększone ryzyko występowania infekcji.
Małopłytkowość (inaczej trombocytopenia) – stan, w którym liczba płytek krwi jest zbyt niska. W małopłytkowości wzrasta ryzyko krwawień, które przy bardzo niskiej liczbie płytek mogą pojawiać się nawet samoistnie.
Leczenie wyników morfologii
Leczenie zależy od rozpoznania, jakie zostało postawione z pomocą badania morfologii krwi.
