Różne czynniki mogą powodować powstanie subiektywnego uczucia dyskomfortu w okolicy odbytu, zmuszającego do pocierania i drapania tej okolicy. Stan taki nazywany jest świądem odbytu.
Objawy i przebieg świądu okolicy odbytu
Najczęstszą przyczyną świądu odbytu, znaną większości rodziców, jest zakażenie owsikiem (Enterobius vermicularis). Typowe dla owsicy jest nasilanie się dolegliwości wieczorem oraz w czasie snu, sprawiające, że dziecko śpi niespokojnie i nawet w czasie snu mimowolnie drapie się w okolicy odbytu. Owsiki można zobaczyć nawet gołym okiem - oglądając w nocy okolicę odbytu dziecka (po szerokim rozszerzeniu pośladków i oświetleniu latarką).
Należy natomiast pamiętać, że badanie stolca rutynową metodą oglądania próbki kału pod mikroskopem (wykonywane w celu wykrycia lamblii i jaj pasożytów) zwykle nie wykrywa owsików. Badaniem zalecanym w celu potwierdzenia owsicy jest przyklejenie na noc przezroczystego plastra na okolice odbytu, a następnie oglądanie tego plastra pod mikroskopem z tzw. ciemnym polem widzenia.
Należy również pamiętać o innych przyczynach świądu odbytu, takich jak:
- żylaki odbytu,
- zakażenia grzybicze,
- paciorkowcowe skóry i śluzówek odbytu.
Świąd odbytu występuje także u pacjentów z przewlekłymi zaparciami, zwłaszcza jeżeli w ich następstwie powstały pęknięcia śluzówki końcowego odcinka jelita grubego.
Kiedy udać się do lekarza i leczyć świąd okolicy odbytu
Stwierdzenie owsików wymaga zastosowania leczenia preparatami, które są dostępne tylko na receptę, konieczna jest więc wizyta u lekarza. Także dłużej trwający świąd odbytu, nie ustępujący po opisanym poniżej leczeniu domowym, jest wskazaniem do konsultacji z lekarzem, który powinien oglądnąć dokładnie okolice odbytu, a także zbadać dziecko palcem przez odbyt.
Niekiedy konieczne jest pobranie wymazu na badania mykologiczne lub bakteriologiczne.
Leczenie świądu okolicy odbytu
W postępowaniu domowym ważne jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Przy stwierdzeniu u dziecka owsików, oprócz leczenia farmakologicznego konieczna jest zmiana całej pościeli i bielizny osobistej z dokładnym wypraniem i wyprasowaniem w maksymalnej dopuszczalnej temperaturze, a także dokładne odkurzenie i wywietrzenie mieszkania (możliwe jest przetrwanie w pomieszczeniu owsików w postaci wysuszonej).
Jeżeli w domu jest więcej dzieci należy przypuszczać, że one także mają owsiki. Ponadto należy dopilnować zwyczaju codziennego mycia się dziecka.
Korzystne powinno być stosowanie na skórę okolicy odbytu łagodnych środków ściągających i przeciwzapalnych, np.:
- Tormentiol,
- Sudocrem,
- maść cynkowa.
