Odporność humoralna polega na wytwarzaniu przeciwciał (immunoglobulin). U dzieci do 2-3 miesiąca życia większość odporności humoralnej to przeciwciała IgG otrzymane od matki w czasie ciąży. Przeciwciała matczyne zaczynają znikać pomiędzy 2 a 6 miesiącem życia. Wzrost produkcji własnych immunoglobulin obserwuje się od 6 miesiąca życia dziecka.

Jeżeli u dziecka synteza immunoglobulin jest zbyt mała, to wraz ze znikaniem z organizmu przeciwciał otrzymanych od matki, narasta liczba infekcji i stają się one coraz cięższe. Inne immunoglobuliny (IgM, IgA i IgE) nie są transportowane przez łożysko i ich synteza rozpoczyna się po urodzeniu.

Najpóźniej wartości równe wartościom u dorosłych osiąga immunoglobulina A (dopiero w 8-12 roku życia). Odporność komórkowa (zależna od limfocytów T) kształtuje się od urodzenia do 6 r.ż, kiedy to pełną aktywność osiągają komórki NK („naturalni zabójcy”). Należy uświadomić sobie, że niemal każde dziecko choruje częściej niż dorosły, ponieważ wydolność ich mechanizmów odpornościowych jest niska.

Szacuje się, że odporność 3-miesięcznego niemowlęcia to zaledwie 15% odporności dorosłego. Jeszcze w wieku 2-3 lat odporność dziecka może być orientacyjnie określona jako około 30% odporności dorosłego. Odpowiedź immunologiczna wzrasta powoli wraz z wiekiem, a poziom porównywalny z odpornością dorosłego osiąga dopiero w przedziale wieku 12-15 lat! Jest więc zrozumiałe, że większość dzieci w pierwszych latach życia choruje bardzo często, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym i zwłaszcza gdy dzieci przebywają w większych zbiorowiskach (żłobki, przedszkola), gdzie zakażenia wirusowe szerzą się bardzo łatwo.

W naszej strefie klimatycznej nawet dzieci mające prawidłowo funkcjonujące mechanizmy odpornościowe chorują średnio 6-8 razy w roku. Zakażenia dotyczą głównie dróg oddechowych i ich przebieg jest zwykle łagodny. W okresach między zakażeniami dzieci są zdrowe.

Taki obraz kliniczny nie powinien wzbudzać podejrzenia zaburzeń odporności. U dzieci z niedoborami odporności częstość i przebieg zakażeń są odmienne. Europejskie Towarzystwo Niedoborów Odporności (ESID) oraz międzynarodowe organizacje pacjentów (Jeffery Modell Fundation oraz IPOPI) uzgodniły listę 10 niepokojących objawów mogących wskazywać na pierwotne niedobory odporności.

Jeden lub więcej z podanych poniżej 10 objawów wskazuje na konieczność podjęcia szczegółowych badań układu immunologicznego w ośrodkach referencyjnych II stopnia: w wojewódzkich oraz powiatowych oddziałach i poradniach immunologicznych lub pediatrycznych bądź w ośrodkach III stopnia referencji- w ośrodkach regionalnych i międzyregionalnych. Do niepokojących objawów należą:

• osiem lub więcej zakażeń uszu w ciągu roku
• dwa lub więcej zapaleń zatok w ciągu roku
• antybiotykoterapia trwająca bez przerw przez dwa miesiące lub dłużej z niewielką poprawą stanu klinicznego
• dwa lub więcej zapaleń płuc w ciągu roku
• brak przyrostu masy ciała lub zahamowanie wzrostu
• powtarzające się głębokie ropnie skórne lub narządowe
• przewlekłe owrzodzenia jamy ustnej lub skóry u dzieci po pierwszym roku życia
• konieczność leczenia zakażeń dożylnymi antybiotykami
• przebycie dwu lub więcej ciężkich zakażeń, jak zapalenie mózgu, szpiku kostnego i kości, skóry lub posocznica
• wywiad rodzinny wskazujący na występowanie pierwotnych niedoborów odporności

Leczenia domowego nie ma. W przypadku stwierdzonego wrodzonego niedoboru odporności w określonych przypadkach konieczne jest systematyczne podawanie preparatów immunoglobulin dożylnie. Czasami bywa konieczne profilaktyczne podawanie antybiotyków i leków przeciwgrzybiczych. Ostatecznością bywa przeszczep szpiku kostnego.