W przeciwieństwie do dzieci starszych i dorosłych, u niemowląt istnieje bardzo duża zmienność fizjologicznego rytmu defekacji. U niemowlęcia karmionego naturalnie jako normę należy traktować zarówno oddawanie stolca po każdym karmieniu (czyli nawet 8-10 stolców na dzień), jak i oddawanie 1 stolca co 2-3 dni (o ile nie towarzyszą temu inne niepokojące objawy).

Zdarzają się zdrowe niemowlęta, które w trakcie karmienia piersią oddają bez wysiłku 1 stolec na tydzień, nie mając przy tym żadnych innych niepokojących objawów. Stan taki należy również traktować jako wariant normy.

Regułą jest zwiększenie się twardości stolca i zmniejszenie się częstotliwości defekacji w chwili przejścia z mleka matki na mieszanki modyfikowane, ale również ten stan zwykle nie wymaga leczenia. Określeniem zaparcie należy określić jedynie oddawanie przez niemowlaka stolców nadmiernie zbitych, powodujących duży wysiłek lub ból przy defekacji, albo oddawanie stolców rzadziej niż 1 stolec na 2-3 dni, o ile towarzyszą temu inne niepokojące objawy, takie jak drażliwość dziecka, osłabienie apetytu, słabe przyrosty masy ciała.

U niemowląt zaparcia należy różnicować z kolkami, które wymagają innego postępowania. Specyfiką wieku niemowlęcego jest jeszcze tzw. dyschezja, czyli nagle pojawiający się piskliwy krzyk, trwający 10-30 minut, połączony z zaczerwienieniem twarzy i poprzedzający oddanie miękkiego stolca. Zaburzenie to występuje u niemowląt w wieku 1-3 miesięcy.

Nie są to kolki ani zaparcia, ale skutek niewykształconej jeszcze koordynacji defekacji z zaciskaniem głośni, co jest niezbędne do skutecznego zwiększenia ciśnienia wewnątrzbrzusznego. Płacz jest wówczas ekwiwalentem parcia.

Zaburzenie to nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie około 3 miesiąca życia, gdy dziecko nauczy się zaciskać głośnię w celu uzyskania skutecznej defekacji.

Konsultacji z lekarzem wymagają przewlekłe zaparcia połączone z innymi niepokojącymi objawami, takimi jak krew w stolcu, drażliwość dziecka, osłabienie apetytu, słabe przyrosty masy ciała, zmiany skórne, nasilone ulewania lub wymioty, nasilone wzdęcia brzucha i wiele innych. Porady specjalistycznej wymagają także zaparcia nie ustępujące pomimo opisanego poniżej leczenia domowego.

Jeżeli dziecko oddaje stolce ze zmniejszoną częstotliwością, ale stolce wyglądają prawidłowo, oddawane są bez większego wysiłku, a dziecko rozwija się prawidłowo i nie ma innych niepokojących objawów, to najprawdopodobniej ma taki właśnie fizjologiczny rytm defekacji i nie ma powodu do wdrażania jakiegokolwiek postępowania leczniczego. W szczególności należy unikać stymulowania defekacji manewrami typu wkładanie do odbytu palca lub termometru. Powtarzanie takich zabiegów wytwarza nieprawidłowy wzorzec defekacji - dziecko uzależni się od tego typu stymulacji odbytu i z każdym tygodniem będzie mu coraz trudniej samodzielnie prawidłowo oddać stolec.

Jeżeli dziecko jest żywione prawidłowo (mlekiem modyfikowanym odpowiednim do wieku) i nie ma objawów alergii na mleko, to w ogromnej większości przypadków nie ma wskazań do poszukiwania innych (leczniczych) mieszanek mlecznych.

W przypadku stolców nadmiernie twardych, lub oddawanych z wysiłkiem, lekiem pierwszego rzutu u niemowląt jest laktuloza w syropie (Lactulosum, Duphalac, Normalac). W praktyce pediatrycznej często spotykamy się ze stosowaniem zbyt małych dawek laktulozy, co jest błędnie traktowane jako brak skuteczności leku.

Należy pamiętać, że minimalną skuteczną dawką laktulozy jest 1 ml na każdy kg masy ciała dziecka na dobę - czyli dziecko ważące 10 kg powinno zacząć leczenie od co najmniej 10 ml syropu na dobę - np. 2x5 ml (przed jedzeniem). W razie potrzeby dawkę można zwiększyć nawet do 3 ml/kg/dobę, czyli w podanym przykładzie dziecka ważącego 10 kg dawką możliwą do zastosowania jest nawet 2x15 ml lub 3x10 ml (łącznie 30 ml na dobę).

U dzieci powyżej 4 miesiąca, spożywających oprócz mleka także inne pokarmy, należy dbać o odpowiednią podaż płynów i przetworów z jarzyn oraz całkowicie ograniczyć podawanie słodyczy i czekolady.