Spożyty doustnie silny kwas może spowodować ciężkie uszkodzenie jamy ustnej, gardła, przełyku i żołądka. Jest to potencjalny stan zagrożenie życia. Dawką śmiertelną dla dorosłego człowieka jest już 8 g kwasu siarkowego i 15 g kwasu solnego.
Objawy i przebieg zatrucia żrącym kwasem
Najczęściej przyczyną zatrucia jest przypadkowe spożycie kwasów nieorganicznych (solny, siarkowy, azotowy), lub organicznych (octowy, mrówkowy, szczawiowy, mlekowy). Zwykle są to substancje przechowywane w domu, ale nieodpowiednio zabezpieczone, co powoduje ryzyko przypadkowego spożycia przez dziecko. Silne kwasy są też obecne w płynach używanych w gospodarstwie domowym do mycia urządzeń sanitarnych. Szczęśliwie w wielu przypadkach silne działanie żrące, powodujące bardzo szybkie uszkodzenie śluzówek jamy ustnej, sprawia, że dziecko nie połyka kwasu, ale wypluwa przypadkowo spożyty płyn i uszkodzenia dotyczą tylko jamy ustnej. Znacznie groźniejsze jest połknięcie nawet małej ilości żrącego kwasu, bowiem powoduje on martwicę skrzepową ścian przełyku i żołądka z tendencją do powstawania głębokich owrzodzeń, mogących doprowadzić do przedziurawienia przełyku lub żołądka. Bardzo groźne jest też przypadkowe dostanie się cząstek kwasu do dróg oddechowych, grozi to bowiem gwałtownym skurczem krtani. Objawy spożycia kwasu to silny ból w jamie ustnej, przełyku i nadbrzuszu. Pacjent nie może łykać, krztusi się śliną, wymiotuje treścią fusowatą ze strzępkami uszkodzonej błony śluzowej. W jamie ustnej widać zaczerwienienia lub owrzodzenia. Przy zatruciu silnymi kwasami nieorganicznymi zmiany w jamie ustnej przybierają barwę żółtawą (kwas azotowy), białawą (kwas solny), lub są sczerniałe (kwas siarkowy). Przy braku odpowiedniego leczenia rozwija się wstrząs i niewydolność krążeniowo-oddechowa. Jeżeli pacjent przeżyje, grozi mu powstawanie blizn w przełyku powodujących zwężenie i niedrożność górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Kiedy udać się do lekarza i leczyć zatrucie żrącym kwasem
Każde podejrzenie spożycia przez dziecko silnego kwasu, nawet jeżeli wydaje się, że dziecko nie połknęło substancji żrącej, wymaga wezwania pilnej pomocy lekarskiej i hospitalizacji. Konieczna jest obserwacja szpitalna z kontrolą stanu krtani, przełyku i żołądka (badanie laryngologiczne, gastroskopia), a niekiedy także bronchoskopia. Zmiany w układzie oddechowym, widoczne na zdjęciu rentgenowskim mogą rozwinąć się dopiero po paru dniach.
Leczenie zatrucia żrącym kwasem
Bezpośrednio po zatruciu należy podać do wypicia mleko z dodatkiem białka jaj kurzych (ok. 250 ml). Idealnie jest zrobić to natychmiast - w ciągu paru minut po zatruciu, najpóźniej do 30 minut po spożyciu kwasu. Jeżeli nie ma dostępnego mleka ani jajek można podać czystą wodę, aby rozcieńczyć substancję żrącą i zmniejszyć jej działanie. Nawet jeżeli wiemy na pewno, że substancją spożytą przez dziecko był kwas, nie wolno podawać substancji zasadowych, w celu zneutralizowania kwasu, ponieważ reakcja kwasu z zasadą wytwarza dużą ilość gazu i podwyższa temperaturę otoczenia, co może jeszcze pogorszyć sytuację (ryzyko przedziurawienia przełyku lub żołądka). Po 1 godzinie od spożycia substancji żrącej nie wolno podawać już niczego doustnie. Zdarza się, że dziecko wymiotuje - należy wówczas zabezpieczyć je przed zachłyśnięciem (nigdy nie kłaść na plecach - tylko na boku lub w pozycji siedzącej, pochylonej do przodu). Absolutnie nie wolno jednak samemu prowokować wymiotów - grozi to pogłębieniem uszkodzenia przełyku, lub skurczem krtani, powstającym gdy żrąca substancja jeszcze raz będzie przechodzić przez przełyk i gardło. Nigdy nie przechowuj żrących substancji w nieoznakowanych butelkach, ani w miejscach dostępnych dla dzieci.