Odra zaliczana jest do grupy chorób wirusowych, ze względu na przyczynę, jaka wywołuje objawy i reakcje organizmu. Charakterystyczna dla odry jest gruboplamista wysypka, zapalenie dróg oddechowych oraz spojówek wraz z objawami gorączkowymi. Wirus wywołujący chorobę, po wniknięciu do komórek błon śluzowych dróg oddechowych oraz spojówek, rozpoczyna proces namnażania się, co uwidacznia się początkowo w węzłach chłonnych (czyli w tkance limfatycznej), po czym następuje jego przeniknięcie do krwioobiegu [1].

Dla otoczenia chory na odrę jest niebezpieczny przez okres pierwszych 3 do 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz w pierwszych 3 dniach po wystąpieniu wysypki, kiedy to może zarazić osoby, z którymi ma kontakt. Okres wylęgania to czas od 9 do 11 dni, a sam obraz kliniczny choroby dzieli się na 3 okresy: nieżytowy, wysypkowy oraz zdrowienia.

Okres nieżytowy charakteryzuje się wysoką gorączką, osiągającą wartości rzędu 40 stopni Celsjusza, utrzymującą się od 1 do 7 dni, suchym kaszlem, zapaleniem gardła, katarem, zapaleniem spojówek połączonym ze światłowstrętem utrzymującym się 3-4 dni.

Kolejną fazę rozpoznać  można po pojawieniu się na błonie śluzowej policzków białych plamek z czerwoną obwódką (nazywanych plamkami Koplika). Pojawienie się plamek jest charakterystyczne, jednak ich brak nie przesądza o braku rozwijającej się w organizmie odry. Kiedy pojawia się wysypka, plamki ulegają zaniknięciu. Rozpoczyna się faza wysypkowa, która występuje w okresie do 14 dni po zakażeniu. Do głównych objawów zalicza się wysoką gorączkę oraz  plamistą wysypkę, która może mieć również obraz grudkowaty w obrębie twarzy, szyi oraz za uszami. Wysypka w kolejnej dobie schodzi niżej- –na tytułów, a w następnej pojawia się na kończynach.

W okresie zdrowienia wysypka zaczyna blednąć, choć zostawiać może brunatne przebarwienia połączone ze złuszczaniem się naskórka [1].

Stawiając rozpoznanie, podstawową bazą jest obraz kliniczny, który wymaga potwierdzenia za pomocą specjalistycznych badań serologicznych oraz wirusologicznych. Do obowiązków lekarza należy zgłoszenie rozpoznanego przypadku odry do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej [1].

Zachorowania w Polsce

Rocznie w Polsce rejestrowanych jest średnio 100 przypadków odry. Przyglądając się statystykom, można  jednak zauważyć silną tendencję wzrostową. Jak podają dane GIS, w 2017 roku zarejestrowano 63 przypadki zachorowania na odrę, w 2018 – 334 przypadki [2]. Z danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP-PZH, w okresie 1.01-31.03.2019 r., odnotowano 554 przypadki zachorowań, co w porównaniu z tym samym okresem roku 2018 (32 przypadki) pokazuje bardzo znaczący wzrost [3].

W Polsce główną przyczyną zachorowań na odrę jest przede wszystkim „przywożenie” choroby z zagranicy. Najwyższy wskaźnik występuje na terenie takich państw, jak Ukraina, Serbia, Rumunia, Francja, Grecja, Anglia i Walia, Włochy oraz Rosja. Najniższy wskaźnik odnotowuje się w takich państwach, jak Albania, Niemcy, Hiszpania, Portugalia,, Irlandia, Belgia, Czechy, Szwecja, Szwajcaria czy Finlandia. Polska plasuje się jak dotychczas w grupie krajów o niższym wskaźniku zachorowań, jednak niepokojące dla epidemiologów są statystyki z ostatnich lat, które wskazują na znaczny wzrost zachorowań [2].

Jedynym zabezpieczeniem przed zachorowaniem są szczepienia ochronne, wykonywane u dzieci między 13. a 15. miesiącem  życia (a w 6. roku życia podawana jest szczepionka uzupełniająca). Na teraz nie ma innego środka ochrony ze względu na wysoką zaraźliwość, a także drogę przenoszenia [4].