Wbrew powszechnej opinii depresja jest problemem mogącym dotykać nawet małe dzieci. Artykuł psychologa klinicznego przedstawia możliwe objawy depresji u dzieci oraz zasady postępowania przy podejrzeniu tego schorzenia.
O depresji mówi się i pisze relatywnie dużo, jednakże są to zwykle rozważania i porady dotyczące dorosłych. Nie świadczy to wcale, iż problem ten nie dotyczy dzieci – wręcz przeciwnie, depresja jest częstym zaburzeniem, na które zapadają osoby nieletnie. Ze względu na nieco inne przejawy depresji u dzieci, nie jest zazwyczaj tak szybko diagnozowana a u części z nich w ogóle nie zostaje rozpoznana.
U osób nieletnich rzadko występują typowe objawy stanów depresyjnych, jakie zauważamy u osób dorosłych. Depresja u dzieci manifestuje się zazwyczaj najróżniejszymi niespecyficznymi symptomami np.: lękami, problemami w szkole, objawami psychosomatycznymi (bóle brzucha, głowy, duszności), zachowaniami odbiegającymi od normy, niechęcią do zabawy, brakiem komunikowania własnych życzeń czy też nagłego „nieuzasadnionego” przechodzenia od długiego płaczu do całkowitego spokoju.
Dzieci i młodzież często także chudną lub nie przybierają na wadze. Nastolatki przestają mieć ochotę na wspólne spędzanie czasu czy sytuacje, które je kiedyś bardzo cieszyły; zamykają się często w pokoju nie mając na nic siły i ochoty. Bywa też tak, że reagują agresją stając się wciąż zniecierpliwione i nieposłuszne.
Według źródeł materiałów Fundacji ITAKA najbardziej charakterystycznymi objawami depresji u dzieci są:
- smutek, przygnębienie, niemożność odczuwania radości („nic nie cieszy”),
- zmniejszenie zainteresowań (np. niechęć zajmowania się swoim hobby),
- zmniejszenie aktywności, apatia, spowolnienie, niechęć do działania,
- problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność),
- zmniejszenie apetytu, spadek wagi ciała, suchość w ustach,
- uczucie ciągłego zmęczenia, brak energii,
- lęk, uczucie wewnętrznego napięcia, „niepokój w środku”,
- trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, wrażenie niesprawności intelektualnej,
- poczucie beznadziejności, niska samoocena,
- dolegliwości bólowe (bóle głowy, brzucha, bóle w klatce piersiowej, nerwobóle).
Depresja kojarzy nam się zazwyczaj z zupełnym poddaniem się, czasem jednak dzieci potrafią tak zachowywać się (zwłaszcza przy rówieśnikach), że nikt, by ich o to nie podejrzewał.
Typowym dla dzieci objawem (jak zostało wyżej napisane) są dolegliwości somatyczne. Pracując na oddziale gastroenterologii wielokrotnie doświadczałam takich przykładów. Pamiętam 17-letnią dziewczynę, narzekającą na bardzo silne, napadowe bóle brzucha, z którą matka przez kilka miesięcy chodziła „od lekarza do lekarza”, wykonano jej endoskopię i jeszcze kilka mało przyjemnych badań a przyczyny nie udało się ustalić, natomiast depresja ciągle się pogłębiała. Bóle brzucha tłumaczyły obniżony nastrój, apatię oraz wcześniejsze trudności z koncentracją (potem dziewczyna nie uczęszczała do szkoły).W trakcie rozmowy z psychologiem okazało się, że ma już za sobą próbę samobójczą. Inna 15-letnia dziewczyna, u której rozpoznano depresję, cierpiała ponadto na trwające od kilku tygodni silne biegunki, wskutek czego znalazła się w szpitalu.
