Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa wyróżnia u każdego dziecka następujące sfery rozwoju:

- raczkowanie,
- siadanie,
- chodzenie,
- chwytanie,
- percepcja,
- mówienie,
- rozumienie mowy,
- nabywanie umiejętności życia społecznego.

Sygnały ostrzegawcze w rozwoju dziecka powinny być wyróżniane w 3 kategoriach:

U- w sferze umysłowej
E- w sferze emocjonalno-społecznej
R- w sferze ruchowej

Poniżej przedstawiono rozwój dzieci powyżej 6 miesiąca życia:

7 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Obraca się z pleców na brzuch. Aktywnie zmienia pozycję ciała.

SIADANIE
Bawi się nóżkami.

CHODZENIE
Sprężynuje podtrzymane pod pachy.

CHWYTANIE
Chwyta obiema rączkami. Trzyma przedmioty mocno przez kilka sekund. Obraca zabawkę w rączkach.

PERCEPCJA
Szuka przedmiotu, który mu wypadł – wie, że przedmiot spada w dół.

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Jedną z pierwszych zabaw jest zabawa w „a kuku”.

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Dziecko gaworzy używając coraz więcej sylab, zmienia głośność i wysokość tonacji, ale bez określonego sensu słów.

8 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Obraca się wokół własnej osi. Z reguły nie potrafi jeszcze pełzać do przodu.

SIADANIE
Dziecko chwyta podane palce rodziców i mocno siada, siedzi samo, a w momencie, gdy traci równowagę podpiera się z boku.

CHODZENIE
Nadal sprężynuje i przejmuje ciężar ciała.

CHWYTANIE
Chwyta podobnie jak w VII miesiącu.

PERCEPCJA
Wzrasta zdolność koncentracji na bezpośrednim otoczeniu dziecka.

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Reaguje rezerwą lub strachem na widok obcych osób. Nie pozwoli się wziąć na ręce nieznanej osobie. Obserwuje dorosłych przy pracy. Interesuje się swoim odbiciem w lustrze.

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Zmienia ton głosu, szepcze.

9 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Pełza jak foka, niedługo zacznie raczkować.

SIADANIE
Siedzi samo, trzyma głowę prosto. Przy utracie równowagi popiera się żeby nie upaść.

CHODZENIE
Stoi trzymane za rączki.

CHWYTANIE
Celowo upuszcza przedmiot. Robi z tego zabawę i chętnie to powtarza.

PERCEPCJA
Interesuje się cichymi odgłosami (sygnał w słuchawce telefonu, tykanie zegarka). Sięga do naczynia, w którym jest przedmiot.

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Bawi się z mamą w chowanego, szuka mamy, aż wychyli się z kryjówki. Śmieje się wtedy radośnie.

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Łączy takie same sylaby, artykułując je: zaczyna mówić „ma-ma”, „da-da”, „ba-ba”.

9 MIESIĄC – SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE W ROZWOJU

U – nie manipuluje przedmiotami, nie bawi się dwoma przedmiotami równocześnie, nie naśladuje prostych czynności, jak stukanie łyżeczką, przewracanie kartek książeczki, nie wypowiada sylab
E – nie odwzajemnia przywiązania do bliskiej osoby, uśmiechu, pieszczot, nie boi się obcych, nie bawi się w chowanego, nie szuka ukrytego przedmiotu, nie reaguje na słowo: „daj” lub „pa-pa”
R – nie siada i nie siedzi samo, nie stoi z podparciem, nie chwyta przedmiotów w palce

Dziecko wyłącznie leżące w tym wieku wymaga pilnej interwencji terapeutycznej.

10 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Kołysze się oparte na dłoniach i kolanach.

SIADANIE
Samo siada z pozycji leżącej. Siedzi z wyprostowanymi nogami i prostymi plecami.

CHODZENIE

Podciąga się na meblach do pozycji stojącej. Stoi, trzymając się.

CHWYTANIE
Chwyta małe przedmioty w sposób pęsetowy kciukiem i palcem wskazującym. Uderza 2 przedmiotami o siebie.

PERCEPCJA
Ćwiczy odrzucanie przedmiotów. Interesuje się drobnymi elementami przedmiotów (uwaga na gniazdka elektryczne!). Naśladuje gesty: klaszcze w dłonie, robi „pa-pa”

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Powtarza gesty i cieszy się z aprobaty otoczenia. 

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Prowadzi „dialog” z mamą. Zapytane, szuka znanych przedmiotów lub osób.

11 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Raczkuje na czworakach przesuwając się na dłoniach i kolanach.

SIADANIE
Siedzi samo dobrze utrzymując równowagę.

CHODZENIE
Chodzi bokiem przy meblach lub ścianie. Chodzi do przodu trzymane za rączki.

CHWYTANIE
Chwyta precyzyjnie w sposób szczypcowy. Różnica pomiędzy pęsetowym a szczypcowym polega na zgięciu palca wskazującego.

PERCEPCJA
Znajduje ukryty przedmiot. Szuka zabawki pod pojemnikiem i chowa ją ponownie. Pociąga zabawkę na sznurku.

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Samodzielnie je trzymając jedzenie rączkami, pije z kubeczka.

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Określa przedmioty i czynności: „brum” – samochód, „am-am” – jedzenie, ale jest to indywidualne i może pojawiać się później. Rozumie zakazy – słowo „nie!”.

12 MIESIĄC

RACZKOWANIE
Jeszcze chętnie raczkuje, ze względu na większą szybkość poruszania się i pewność, ale coraz częściej robi kilka kroków. Raczkowanie zaczyna służyć do zabawy.

SIADANIE
Siedzi samodzielnie i pewnie.

CHODZENIE
Chodzi trzymane za rączkę ale robi pierwsze kroki, dość niepewne  na szerokiej podstawie. Traci jeszcze przy tym równowagę. Warto podkreślić, że tylko 60% dzieci zaczyna chodzić w swoje pierwsze urodziny. Zdolność tą dziecko może osiągnąć indywidualnie nawet do 15-16 miesiąca życia.

CHWYTANIE
Podaje przedmiot do ręki

PERCEPCJA
Wrzuca mały przedmiot przez wąski otwór

ZACHOWANIA SPOŁECZNE
Bawi się w „łapanego” uciekając przed mamą.

WYDAWANIE DZWIĘKÓW
Nazywa przedmioty i czynności łącząc 2 sylaby: „hau-hau” – piesek, „kwa-kwa” – kaczka.

ROZUMIENIE MOWY
Reaguje na polecenia: podaj mi, chodź tu.

12 MIESIĄC – SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE W ROZWOJU

U – nie wkłada wypuszczając z dłonie małych przedmiotów do większych np.: klocka do kubka, nie naśladuje demonstrowanych czynności: np. mieszania łyżeczką, bazgrania ołówkiem, nie wymawia słów: mama, tata, nie rozumie poleceń np.: daj lalę
E - nie reaguje niepokojem na nieznane osoby i miejsca, nie rozumie zakazu „nie wolno”, nie wyraża swoich potrzeb inaczej niż płaczem
R – nie stoi samo nawet przez moment, nie robi paru kroków z podtrzymywaniem, nie chwyta drobnych przedmiotów z udziałem kciuka.

Jeśli roczne dziecko nie próbuje siadać, stawać i chodzić z pomocą, mówić i naśladować czynności jest to sygnałem poważnych zaburzeń rozwoju.

Materiały źródłowe

T. Hellbrügge, J., Hermann von Wimpffen: Pierwsze 365 dni życia dziecka. Fundacja na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych, Warszawa 1992.

M. Dyga-Konarska, A.Bielawska: Sygnały ostrzegawcze w rozwoju psychoruchowym dziecka do lat 3. Informator dla pediatrów i rodziców. Warszawa 2000.

M.Rybakowa, O.Torbus: Kryteria oceny rozwoju psychoruchowego dziecka w wieku od 0-3 lat i fizycznego do lat 18. W: Wybrane problemy pediatryczne w praktyce lekarza rodzinnego. Red.: I.Norska-Borówka, W.Lukas. ŚAM 1999.