Prawidłowa pielęgnacja skóry dziecka to kluczowy element w kompleksowej opiece nad nim. Skóra okolic intymnych ze względu na swą specyfikę wymaga specjalnego traktowania. Postępowanie nieznacznie różni się w przypadku chłopców i dziewczynek, ma również wiele cech wspólnych.
Spis treści:
Skóra nowo narodzonego dziecka jest bardzo delikatna i wrażliwa. Ze względu na funkcję, jaką pełni, należy o nią odpowiednio dbać. Mówi się, że skóra człowieka to jego największy organ. Spełnia przeróżne funkcje; od termoregulacyjnej, po ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym, mikroorganizmami, urazami czy odwodnieniem. Skóra noworodka, jak wiele innych organów czy układów, jest jeszcze nie w pełni dojrzała i nie wszystkie mechanizmy ochronne działają w docelowy sposób. Potrzeba czasu, by skóra dziecka uzyskała właściwości skóry osoby dorosłej. Właściwa pielęgnacja skóry może wspomóc jej prawidłowe dojrzewanie.
Okolice intymne u dziecka wymagają szczególnej uwagi, niezależnie od płci. Wraz z dojrzewaniem płciowym pojawiają się cechy zwiększające mechaniczną ochronę przed środowiskiem zewnętrznym (owłosienie łonowe, zmiana pH). Do tego czasu bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry, która wspomaga naturalne mechanizmy obronne.
Pielęgnacja okolic intymnych u noworodka, fot. panthermedia
Pielęgnacja okolic intymnych u dziewczynki
Na okolicę intymną u noworodków płci żeńskiej składają się:
- wargi sromowe większe,
- wargi sromowe mniejsze,
- łechtaczka,
- ujście cewki moczowej,
- wejście do pochwy,
- a także odbyt.
Jeszcze w życiu łonowym skórę całego ciała pokrywa maź płodowa. W momencie urodzenia duża część mazi płodowej nadal znajduje się na skórze. Z tego względu znajduje się również w naturalnych zagłębieniach ciała, między innymi w okolicach intymnych (zwłaszcza między wargami sromowymi większymi a mniejszymi czy w późniejszym czasie w okolicy łechtaczki).
Maź płodowa pomiędzy wargami sromowymi w pierwszej chwili od porodu ma działanie ochronne: nawilża okolice intymne, a także zapobiega podrażnieniom delikatnego obszaru. Jednak wraz z upływem czasu dobroczynna maź płodowa ulega zanieczyszczeniu kałem, moczem, potem czy środowiskiem zewnętrznym i nie spełnia już pierwotnej funkcji. Zamiast chronić staje się siedliskiem zanieczyszczeń i bakterii, mogących wywołać infekcję intymną czy zakażenie układu moczowego.
Prawidłowa higiena okolicy intymnej u dziewczynki polega na dokładnym oczyszczaniu warg sromowych i wymywaniu wspomnianej wcześniej mazi płodowej. Ważny jest kierunek mycia – zawsze proces przeprowadzamy w kierunku odbytu, nigdy odwrotnie. W przeciwnym razie istnieje ryzyko przeniesienia bakterii kałowych do pochwy lub cewki moczowej dziecka i wywołanie infekcji.
Pielęgnacja okolic intymnych u nowo narodzonej dziewczynki, fot. panthermedia
W pierwszych dniach od porodu maź płodowa między wargami sromowymi może ściśle przylegać do naskórka i nie należy jej na siłę wymywać – zawsze jednak należy rozchylić wargi sromowe w celu skontrolowania czystości. Do przemywania okolic intymnych powinno się używać wyłącznie wody – czy to za pomocą wacika, czy bezpośrednio pod bieżącą wodą w umywalce.
Nie zaleca się używania mydeł ani tym bardziej powszechnie stosowanych chusteczek nawilżanych – bardzo często są one przyczynkiem do reakcji alergicznych. Chusteczki nawilżane powinno się stosować jedynie okazjonalnie, np. w podróży lub na spacerze. W innych przypadkach do mycia okolicy intymnej zawsze powinno używać się wody (najlepiej w temperaturze co najmniej pokojowej lub cieplejszej, by nie powodować dyskomfortu u dziecka).
Pielęgnacja okolicy intymnej u chłopca
Na okolicę intymną u chłopca składa się penis i moszna, a także odbyt. Ujście cewki moczowej w penisie chronione jest przez fałd skórny zwany napletkiem. W okresie noworodkowym i wczesnodziecięcym napletek fizjologicznie przyklejony jest do żołędzi prącia, co uniemożliwia jego zsuwanie – dzięki temu naturalnie chroni wrażliwą część penisa przed czynnikami zewnętrznymi, drobnoustrojami czy urazami. Wraz z wiekiem ruchomość napletka zwiększa się. Nie należy zatem rutynowo podejmować prób ściągania napletka, gdyż grozi to mechanicznym urazem prącia i poważnymi konsekwencjami w przyszłości.
Do przemywania okolicy intymnej i w tym przypadku zalecana jest wyłącznie woda (czy za pomocą wacika bawełnianego, czy bezpośrednio pod bieżącą wodą). Dobrze byłoby zrezygnować z rutynowego stosowania chusteczek nawilżanych, zostawiając je do sporadycznego użycia w przypadku braku dostępu do wody. Woda do przemywania powinna być co najmniej w temperaturze pokojowej, by nie powodować dyskomfortu u dziecka.
Pielęgnacja okolic intymnych u nowo narodzonego chłopca, fot. panthermedia
W przypadku zanieczyszczenia prącia kałem należy go jak najdokładniej oczyścić, podejmując próbę delikatnego ściągnięcia napletka w celu wymycia resztek kałowych. W przeciwnym razie narażamy dziecko na infekcje dróg moczowych.
Po dokładnym umyciu okolic intymnych (zarówno u dziewczynki, jak i chłopca) należy pozwolić skórze samoczynnie wyschnąć (dobrze byłoby poczekać z założeniem pieluszki do momentu całkowitego wyschnięcia skóry). Jeżeli sytuacja tego wymaga, może być konieczne nałożenie kremu na okolicę podpieluszkową. W przypadku podrażnienia skóry pod pieluszką należy stworzyć barierę oddzielającą skórę od czynników drażniących. Innymi słowy: kiedy widzimy, że skóra okolicy intymnej jest zaczerwieniona, należy posmarować ją grubszą warstwą maści natłuszczającej, która w sposób mechaniczny oddzieli skórę od moczu i kału. Dzięki temu w momencie mikcji lub wypróżnienia skóra nie będzie narażona na bezpośredni kontakt i wtórne podrażnienie. Dobrze byłoby wybierać takie maści, które będą zawierać w swoim składzie tylko dobroczynne składniki, takie jak wyciągi roślinne czy witaminy. Ważne, by kosmetyk nie wysuszył podrażnionej skóry, gdyż skóra wysuszona nie potrafi się bronić i szybciej ulega uszkodzeniu mechanicznemu.
Pielęgnacja skóry okolic intymnych u chłopca i dziewczynki nie różni się znacząco. Warto znać i stosować podstawowe zasady higieny, które w naturalny sposób wspomogą fizjologiczną rolę ochronną skóry.
