Badanie nastrojów społecznych przeprowadzone w drugiej połowie września br. wśród ponad tysiąca dorosłych Polaków, wykazało, że 57,3% z nich nie zamierza zaszczepić się przeciwko grypie w tym sezonie. 24,4% rodaków planuje przyjąć taką szczepionkę. Z kolei 18,3% pozostaje niezdecydowanych.

– Według oficjalnych danych NIZP-PZH, rocznie przeciw grypie szczepi się ok. 4% populacji. Nawet wśród seniorów, którym to szczepienie jest szczególnie zalecane, poziom wyszczepienia wynosi jedynie około 10%. Z moich doświadczeń wynika, iż badania opinii publicznej wskazują na wyższe odsetki zaszczepionych przeciw grypie, niż ma to miejsce w rzeczywistości. Dotąd zdecydowanie mniej osób komunikowało chęć przyjęcia takiej ochrony przed chorobą niż uzyskane we wspomnianym badaniu 24%. Można mieć tylko nadzieję, że teraz za deklaracjami pójdzie działanie – mówi dr Filip Raciborski, ekspert w dziedzinie szczepień ochronnych z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Z kolei prof. Aneta Nitsch-Osuch, przewodnicząca Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, członek m.in. Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy (OPZG) oraz europejskich grup eksperckich ds. profilaktyki grypy, informuje, że w zeszłym sezonie zaszczepiło się tylko 6% Polaków. Gdyby teraz szczepienie wykonała jedna czwarta rodaków, byłby to wyższy wskaźnik, ale nadal niski, zwłaszcza w przypadku seniorów czy osób z chorobami przewlekłymi układu oddechowego, krążenia i schorzeniami metabolicznymi. W tych grupach ryzyka WHO zaleca, aby 75% się szczepiło.

– Poziom wyszczepienia populacji przeciw grypie jest w Polsce naprawdę niski. Połączenie IV fali pandemii COVID-19 z sezonem grypowym może stanowić poważne wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia. Chodzi tu zarówno o dodatkowe testy, bo objawy obu chorób są dość podobne, jak i o konieczność leczenia powikłań – ostrzega dr Raciborski.

Z badania również wynika, że Polacy, którzy nie zamierzają się zaszczepić, mogli wskazać trzy najważniejsze tego powody. Jako główne przyczyny najczęściej podawali ewentualne powikłania poszczepienne – 29,2%, a także małą skuteczność tego typu szczepionki – 24,1%. Część osób wyraziła przekonanie, że raczej nie zachoruje – 17,5%.

– Obawa o ewentualne niepożądane odczyny poszczepienne jest wyolbrzymiona. Najczęściej występują one miejscowo i łagodnie w postaci bólu, obrzęku lub zaczerwienienia w miejscu iniekcji. Natomiast skuteczność szczepionki przeciw grypie u zdrowych osób pełnoletnich wynosi – zgodnie z szacunkami WHO – 70-90%. Grypa jest niesłusznie bagatelizowana, podczas gdy co sezon choruje na nią 5-10% populacji dorosłych i 10-20% dzieci – komentuje prof. Aneta Nitsch-Osuch.

Wśród osób, które nie chcą się zaszczepić przeciw grypie, najrzadziej występuje obawa przed zastrzykami – 3,4%. Mało kto tłumaczy też swoją decyzję brakiem czasu – 6%, przeciwskazaniami zdrowotnymi – 6,4%, jak również niechęcią do wizyty w przychodni podczas pandemii. Jak stwierdza dr Raciborski, tego typu kwestie stały się mało istotne, gdyż rzadziej się o nich mówi. Łatwiej jest odwoływać się do argumentów poruszanych w dyskusjach na temat szczepionek przeciw COVID-19, ich skuteczności i bezpieczeństwa. Te wątpliwości zaczęto przenosić na inne szczepienia.

– W praktyce pacjenci nierzadko rezygnują ze szczepienia z powodu lęku przed iniekcją czy ze względu na niechęć do zastrzyków. Dlatego część rodziców chętnie wybiera szczepionkę przeciw grypie do podawania donosowego, którą można zastosować u dzieci i młodzieży w wieku od 2 do 18 lat. Z kolei możliwość wykonania szczepienia np. w miejscu pracy czy w aptece ułatwia przyjęcie szczepionki osobom obawiającym się obecnie wizyt w przychodniach – zaznacza prof. Nitsch-Osuch.

Ponadto badanie wykazało, że w grupie osób w pełni zaszczepionych przeciwko koronawirusowi 33,2% zamierza również zaszczepić się przeciw grypie w tym sezonie. Natomiast 47% z nich nie planuje tego, a 19,8% jeszcze nie podjęło decyzji w tym względzie.

– Szczepienie się przeciw grypie nie jest w Polsce rutynowym działaniem, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Dlatego deklaracje dotyczące chęci wykonania go nie są częste nawet wśród osób, które zaszczepiły się przeciwko COVID-19. Co więcej, ich motywacje mogły być bardzo różne i niezwiązane z prewencją nowych zakażeń, tylko np. z ułatwieniem sobie podróżowania po świecie – przekonuje dr Filip Raciborski.

Natomiast wśród respondentów niezaszczepionych przeciwko COVID-19 zaledwie 9,9% zamierza zaszczepić się również przeciwko grypie. Zdecydowana większość, bo aż 74,2% osób w tej grupie, nie planuje tego. 15,9% badanych jeszcze nie wie, co zrobi.

– Możemy mieć tu do czynienia z pewną formą ogólnej niechęci do szczepień. Jednakże w przypadku części osób mogą być zupełnie inne motywy niezaszczepienia się przeciw COVID-19 i grypie. Zespół Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, pod moim kierunkiem, prowadzi obecnie szeroko zakrojone badania wyjaśniające te zagadnienia. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie będziemy dysponować większą wiedzą na ten temat – podsumowuje dr Raciborski.