Choroby płuc i oskrzeli są jednymi z najczęstszych chorób dzieci. Do 6-ego roku życia blisko połowa dzieci zachoruje na zapalenie oskrzeli z obturacją skurczem oskrzeli. Zapalenia płuc są przyczyną około 19% zgonów dzieci poniżej 5-ego roku życia na świecie, głównie w krajach rozwijających się. W Polsce, śmiertelność z powodu zapalenia płuc wynosi mniej niż 1/1000 rocznie. Na astmę w Polsce choruje ok. 10% dzieci w wieku 13-14 lat. Możemy je podzielić na te o przebiegu ostrym, tj. krótkotrwałym oraz przewlekłym, tj. długotrwałym, wieloletnim. W pierwszej części omówione zostaną choroby ostre.
Zapalenie płuc
Jest to ostra choroba zapalna płuc z gorączką, kaszlem i dusznością, rozpoznana na podstawie obrazu klinicznego lub radiologicznego. Należy do najczęstszych chorób u dzieci. Jego przebieg oraz postępowanie zależy od czynnika etiologicznego. Z punktu widzenia klinicznego istotny jest podział na pozaszpitalne zapalenie płuc (community aquired pneumonia – CAP) – gdy do rozwoju choroby dochodzi poza szpitalem lub w czasie krótszym niż 48 godzin od momentu hospitalizacji oraz szpitalne zapalenie płuc (hospital aquired pneumonia – HAP) – gdy rozwój choroby ma miejsce w szpitalu, jednak po upływie 48 godzin od hospitalizacji. Różnią się one czynnikami etiologicznymi. Czynniki te zależą również od wieku. U noworodków i niemowląt do 3-ego miesiąca życia najczęstszą przyczyną infekcji są bakterie, między 4-tym miesiącem a 4-tym rokiem życia zapalenie płuc najczęściej jest wywołana przez wirusy, a od 5-ego roku życia najczęściej przez bakterie w tym bakterie atypowe, rzadziej przez wirusy.
Bakteryjne zapalenie płuc z reguły przebiega z gorączką, dreszczami, dusznością. Dziecko kaszle początkowo sucho, następnie produktywnie, może skarżyć się na ból w klatce piersiowej i ból brzucha. Zakażenia bakteriami atypowymi, jak Mycoplasma czy Chlamydia, zwykle przebiega z niewielką gorączką lub bezgorączkowo, suchym kaszlem, często ze świszczącym oddechem, podobnie jak zapalenie płuc wywołane przez wirusy.
W różnicowaniu musimy pamiętać o możliwości zaaspirowania ciała obcego. Częste zapalenia płuc mogą sugerować chorobę przewlekłą – astmę, mukowiscydozę, niedobór odporności.
Leczenie zależy od czynnika etiologicznego. Należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, podawać leki przeciwgorączkowe. U małych dzieci w dobrym stanie ogólnym i z łagodnymi objawami należy odstąpić od antybiotykoterapii. Dzieci z podejrzeniem etiologii bakteryjnej choroby powinny otrzymać antybiotyk zgodny z przewidywaną etiologią, w przypadku podejrzenia zakażenia bakteriami atypowymi należy zastosować antybiotyk makrolidowy.
fot. shutterstock
Hospitalizacji wymagają niemowlęta poniżej 6 roku życia, dzieci z objawami niedotlenienia, przyśpieszonym oddechem, w ciężkim stanie ogólnym, z chorobami przewlekłymi, z rozległymi zmianami w RTG klatki piersiowej oraz z powikłaniami zapalenia płuc, takimi jak płyn w opłucnej lub ropień.
Należy pamiętać, że choć w krajach rozwiniętych z dobrym dostępem do opieki medycznej, rokowanie w zapaleniu płuc zazwyczaj jest dobre, to jest ono jednak ciężką chorobą.
Część druga artykułu dostępna jest TUTAJ
