Przebieg cukrzycy typu 1 – jak się objawia?

Cukrzyca typu 1 (cukrzyca insulinozależna) jest chorobą, która może rozwijać się nawet przez kilka lat zanim zacznie dawać pierwsze objawy. Na szczęście dla chorych, największe zagrożenie dla ich zdrowia i życia, cukrzyca zaczyna stanowić w momencie, w którym pojawia się typowy obraz kliniczny. W naturalnym przebiegu możemy wyróżnić cztery podstawowe stadia (etapy) choroby:

• etap przedkliniczny – jest to etap całkowicie bezobjawowy. Organizm rozpoczyna produkcję przeciwciał, które atakują i niszczą komórki beta wysp trzustkowych. Powoli dochodzi do obniżania wydziałania insuliny, jednak rezerwy komórkowe są tak duże, że nie obserwuje się ogólnego niedoboru hormonu, a poziom glukozy we krwi oscyluje w granicach normy. Stadium przedkliniczne może trwać od kilku tygodni do kilku lat. Jedyną metodą, która pozwala na zdiagnozowanie cukrzycy w tym etapie jest wykonanie badań immunologicznych, które wykażą obecność specyficznych przeciwciał przeciw antygenom wysp trzustkowych. Rozpoznanie choroby może również sugerować zmniejszenie wydzielania insuliny w trakcie badania po dożylnym podaniu glukozy.
• ujawnienie cukrzycy – jest to kluczowy moment w przebiegu choroby. Dotychczas zdrowe dziecko zaczyna manifestować pierwsze objawy. Zwykle zaczyna się od lekkiego pogorszenia samopoczucia. Dziecko może sprawiać wrażenie osowiałego. Pogarsza się apetyt. Mały pacjent unika spożywania pokarmów, za to zaczyna pić bardzo duże ilości wody. Jest to tak zwana polidypsja, czyli wzmożenie pragnienia. Niektórzy pacjenci piją nawet około 5 do 10 litrów wody dziennie! Stwierdza się również wielomocz (poliuria). W wyniku dostarczania dużej ilości płynów zwiększa się filtracja kłębuszkowa, a dodatkowo występuje tak zwana diureza osmotyczna – przeładowana glukozą nerka nie jest w stanie zaoszczędzić glukozy, która „pociąga” za sobą wodę. Bardzo niepokojącym objawem jest również utrata masy ciała lub utrzymywanie się stałej masy ciała u dzieci w okresie wzrastania. Ponad to mogą występować: zaburzenia widzenia, zakażenia grzybicze, szczególnie okolicy narządów płciowych, zakażenia skóry.
• częściowa remisja – etap ten często nazywany jest „miesiącem miodowym”. Po okresie ujawnienia się cukrzycy, gdy poziom wydzielanej przez trzustkę insuliny jest bardzo niski, komórki beta odzyskują cześć swoich możliwości produkcyjnych. Poziom insuliny zaczyna rosnąć, a zapotrzebowanie na insulinę w formie leku zaczyna spadać. Okres ten występuje zwykle w ciągu kilku pierwszych tygodni od rozpoczęcia leczenia cukrzycy insuliną egzogenną (czyli podawaną jako lek). Niestety zwykle po okresie kilkunastu tygodni (rzadko kilku lat) okres remisji kończy się.
• pełna insulinozależność – jest to ostatni etap rozwoju choroby i występuje zawsze, niezależnie od tego czy zostało wprowadzone leczenie cukrzycy. Wiąże się on z całkowitą utratą produkcji insuliny przez komórki beta trzustki. Jest to stan trwający do końca życia i nieuleczalny w warunkach dzisiejszej medycyny.

Trudna diagnostyka u dziecka – czy to na pewno cukrzyca?

Wiek dziecięcy (a zwłaszcza wczesnodziecięcy) jest niezwykle istotnym etapem w życiu człowieka. To właśnie w przypadku szybko rozwijających się dzieci dochodzi do manifestacji różnego rodzaju chorób wrodzonych czy metabolicznych. Dlatego tak niezwykle ważna jest odpowiednia diagnostyka (w tym diagnostyka różnicowa) chorób w pediatrii. Dotyczy to również cukrzycy typu 1. W diagnostyce różnicowej należy przede wszystkim uwzględniać inne przyczyny wzmożonego pragnienia i wielomoczu (poiurii i polidypsji), takie jak moczówka prosta. Lekarz stawiający diagnozę powinien również uwzględnić możliwość występowania u małego pacjenta innych, rzadszych rodzajów cukrzycy, wywołanych przez:

• defekt genetyczny czynności komórek beta,
• choroby objawiające się uszkodzeniem trzustki – np. groźna i śmiertelna mukowiscydoza,
• endokrynopatią – zespół Cushinga, nadczynność tarczycy,
• leki (np. glikokortykosteroidy),
• zakażenia (różyczka, cytomegalia).