Co roku okres jesienno-zimowy obfituje w liczne infekcje dróg oddechowych u dzieci. W tym sezonie można zauważyć zwiększoną ilość infekcji, które spędzają sen z powiek wielu rodzicom, jak i ich pociechom. Z jakimi rodzajami infekcji dróg oddechowych można się spotkać w tym sezonie? Czy nadal główną przyczyną problemu są zakażenia SARS-CoV-2?
Spis treści:
Aktualnie w mediach społecznościowych i w telewizji można usłyszeć o wzroście zachorowania na infekcje dróg oddechowych u dzieci. Często przewijają się informacje o wirusach, które aktualnie wywołują większość z nich: RSV, wirus grypy, SARS-CoV-2. Z kolei jeśli chodzi o infekcje bakteryjne, często pojawia się angina paciorkowcowa lub szkarlatyna. Czym charakteryzuje się każda infekcja? Czy jest możliwość diagnostyki i odpowiedniego leczenia?
Wirusowe infekcje dróg oddechowych
W okresie jesienno-zimowym głównymi wirusami wywołującymi infekcje dróg oddechowych są rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy, wirusy grypy i paragrypy, RSV, enterowirusy. Wirus RSV (respiratory syncytial virus) jest wirusem wywołującym najczęściej zapalenie oskrzelików. Najbardziej narażone są niemowlęta, gdzie przebieg choroby może być cięższy. Infekcja może objawiać się katarem, kaszlem, gorączką, trudnościami w oddychaniu (duszność, płytki oddech), brakiem apetytu, odwodnieniem. Często wydzielina z dróg oddechowych jest gęsta, trudna do wykrztuszenia przez dziecko. Aktualnie nie ma specyficznego leczenia. Podstawą leczenia jest leczenie objawowe: inhalacje, leki przeciwgorączkowe, toaleta nosa. W przypadku duszności u dziecka może być wymagana hospitalizacja oraz zastosowanie tlenoterapii. Niestety nie ma szczepień przeciwko RSV, natomiast w Polsce istnieje program dla dzieci obciążonych ciężkim przebiegiem choroby, który zapewnia szczepienie przeciwciałami przeciwko RSV dającymi odporność w początkowym okresie życia dziecka.
W tym sezonie infekcyjnym wirus grypy jest częstszą przyczyną wizyt lekarskich niż w poprzednich latach. Wyróżniamy typ grypy A oraz B. Objawami są często wysoka gorączka (czasem trudna do opanowania), ból głowy, dreszcze, osłabienie, suchy, męczący kaszel, bóle mięśniowe oraz bóle kostno-stawowe. W tym przypadku po rozpoznaniu grypy można zastosować leczenie przyczynowe (oseltamiwir) oraz leczenie objawowe (leki przeciwgorączkowe, inhalacje, toaleta nosa).
Na temat wirusa SARS-CoV-2 w ostatnim czasie było wiele informacji. Występuje on nadal, powodując również gorączkę, kaszel, katar, czasem duszność, biegunkę. Z uwagi na podobieństwo objawów często samo badanie lekarskie nie wystarczy do postawienia diagnozy. Dokładny wywiad w trakcie wizyty jest istotny. Bardzo pomocne w tym sezonie infekcyjnym są testy umożliwiające szybkie wykrycie przyczyny infekcji. Na rynku pojawiły się testy, przy których w trakcie jednego wymazu można potwierdzić lub wykluczyć infekcję wirusem RSV, grypy A i B oraz SARS-CoV-2. Z uwagi na możliwość leczenia przyczynowego grypy wykonanie testu w pierwszych dniach choroby daje szansę na lekki przebieg choroby.
Jeśli chodzi o profilaktykę, to w Polsce dostępne są szczepionki na grypę oraz przeciw SARS-CoV-2. Warto zwrócić uwagę, że od kilku lat dla dzieci od 24. miesiąca życia szczepienia przeciwko grypie występują w dwóch postaciach: domięśniowej i w formie donosowej w postaci aerozolu.
Infekcje układu oddechowego u dzieci, fot. panthermedia
Infekcje bakteryjne układu oddechowego
Infekcje wirusowe są główną przyczyną wizyt lekarskich, natomiast trzeba pamiętać, że infekcja wirusowa, która nie ustępuje, może się wiązać z powikłaniami. Może pojawić się m.in. zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie oskrzeli i oskrzelików, zapalenie mięśnia sercowego. Brak poprawy po kilku dniach leczenia wymaga ponownego badania lekarskiego. W przypadku nadkażenia bakteryjnego lekarz może zalecić antybiotyk.
W ostatnim czasie oprócz infekcji wirusowych można też zaobserwować anginę paciorkowcową lub szkarlatynę (płonica). Obie choroby wywołane są przez paciorkowca z grupy A. W przypadku anginy paciorkowcowej objawami jest silny ból gardła, ból w trakcie przełykania, brak apetytu, nudności, wymioty, gorączka. Można zauważyć naloty na migdałkach. W przypadku podejrzenia anginy paciorkowcowej lekarz może wykonać szybki test kasetkowy w kierunku paciorkowca z grupy A, a przy potwierdzeniu anginy zastosować antybiotykoterapię tzw. celowaną. Szkarlatyna objawia się również zapaleniem gardła i objawami podobnymi do anginy paciorkowcowej, natomiast pojawia się również drobnoplamista wysypka na ciele z wyjątkiem skóry pomiędzy fałdami nosowymi a brodą. W tym przypadku wysypka jest dość charakterystyczna, ale można także wykonać taki sam rodzaj testu, jak w przypadku samej anginy paciorkowcowej oraz zastosować leczenie celowane. Oprócz antybiotyku stosuje się miejscowe leki przeciwbólowe na ból gardła, leki przeciwgorączkowe. W przypadku anginy oraz płonicy nie ma szczepień.
Podsumowanie
Czy można się jakoś zabezpieczyć przed tymi chorobami? Najlepszą formą profilaktyki oprócz dostępnych szczepień przeciwko grypie i SARS-CoV-2 jest podstawowa higiena: częste mycie rąk, zasłanianie ust w trakcie kaszlu oraz nosa w trakcie kichania, unikanie skupisk ludzkich szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, regularne mycie zabawek dziecka. Ponadto odporność jest budowana cały rok poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną czy stosowanie witaminy D.
