Druga część artykułu poświęconego niedoczynności tarczycy u dzieci i młodzieży omawia rzadsze przyczyny niedoczynności tarczycy oraz zasady leczenia hipotyreozy u dzieci.
Wrodzona wtórna niedoczynność tarczycy
Na szczęście jest to dość rzadko występujący stan kliniczny (około 1:16 000 dzieci). Pacjenci z centralnie uwarunkowaną n.t. „umykają” bowiem z klasycznie wykonywanych badań przesiewowych, gdyż stężenie TSH jest u nich niskie. Pomocne byłoby tu oznaczanie również fT4 i TBG, które nie jest jednak wykonywane rutynowo.
Zwykle wrodzona wtórna niedoczynność tarczycy występuje w połączeniu z niedoborami innych hormonów przysadkowych jak ACTH, czy hormon wzrostu. Wielohormonalna niedoczynność przysadki mózgowej wiąże się z ryzykiem wystąpienia u noworodka ciężkiej hipoglikemii i noworodkowego zapalenia wątroby, a w konsekwencji zgonu dziecka.
Zespoły zaburzeń czynności tarczycy u wcześniaków
1) Przejściowa hipotyroksynemia.
Występuje u 50% wcześniaków urodzonych przed 30 tygodniem ciąży. Stężenia fT4 są obniżone przy prawidłowych wartościach TSH. Stan nie wymaga leczenia.
2) Przejściowa hipertyreotropinemia.
Podwyższenie stężenia TSH przy prawidłowych stężeniach hormonów tarczycy i ich frakcji wolnych. Klinicznie bez objawów niedoczynności tarczycy. Ustępuje zwykle do 6 m.ż. Nie ma jasnych zaleceń co do postępowania leczniczego.
3) Zespół niskiego T3.
Wynika z zaburzeń adaptacji układu podwzgórzowo-przysadkowego najczęściej w wyniku niedożywienia, urazu okołoporodowego, zespołu zaburzeń oddychania, hipoglikemii, hipokalcemii. W badaniach stwierdza się jedynie obniżenie fT3 przy prawidłowych wartościach fT4 i TSH. Nie wymaga leczenia.
Nabyta pierwotna niedoczynność tarczycy
Najczulszym wskaźnikiem laboratoryjnym niedoczynności tarczycy jest podwyższone TSH. Jeżeli przy podwyższonym stężeniu TSH, stężenia fT3 i fT4 pozostają w normie, to mamy do czynienia z subkliniczną niedoczynnością tarczycy, zwykle nie dającą żadnych objawów u pacjenta. U części dzieci z subkliniczną n.t. obserwowano spowolnienie tempa wzrastania, niedokrwistość, hipercholesterolemię. W związku z powyższym proponuje się powyższy stan nazywać skąpoobjawową niedoczynnością tarczycy.
Najczęstszymi przyczynami nabytej pierwotnej niedoczynności tarczycy są:
- autoimmunologiczne choroby tarczycy (choroba Hashimoto),
- endemiczny niedobór jodu,
- leki i substancje wolotwórcze (goitrogeny),
- późno ujawniająca się dysgenezja tarczycy lub zaburzenia syntezy hormonów tarczycy,
- obwodowa oporność na hormony tarczycy.
