Pieluszkowe zapalenie skóry należy do częstych dermatoz okresu niemowlęcego i wczesnodziecięcego. Charakteryzuje się zmianami skórnymi i objawami ogólnymi, które w zdecydowanej większości przypadków pozwalają na ustalenie rozpoznania. Do objawów ogólnych obserwowanych i zgłaszanych przez rodziców zalicza się niepokój dziecka, rozdrażnienie i nadmierną płaczliwość nasilające się szczególnie podczas zmiany pieluszek, mycia lub wycierania okolic pieluszkowych. Zapaleniu pieluszkowemu skóry rzadko towarzyszy świąd. W przypadkach powikłanych miejscowym i uogólnionym zakażeniem bakteryjnym lub grzybiczym może pojawić się gorączka oraz pogorszenie stanu ogólnego [5,10,14,15].
Rozpoznanie pieluszkowego zapalenia skóry oparte jest na stwierdzeniu zmian skór-nych, które pojawiają się u dziecka w miejscu przylegania pieluszki. W większości przypad-ków obraz kliniczny jest charakterystyczny dla tej jednostki chorobowej. Czasami jednak postawienie rozpoznania sprawia trudności diagnostyczne i wymaga różnicowania z takimi schorzeniami jak: atopowe zapalenie skóry, dziecięce łojotokowe zapalenie skóry, drożdżyca, grzybica, łuszczyca, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry czy wyprysk pieniążkowaty [3,5,7,10,11,17]. Pierwszymi objawami pieluszkowego zapalenia skóry są rumień i złuszczanie naskórka w miejscach przykrytych pieluszką (pośladki, pachwiny, okolice narządów płciowych, podbrzusze, czasami wewnętrzna powierzchnia ud i okolica krzyżowa). W przypadku przedłużania się działania czynników drażniących na skórze pojawiają się grudki, pęcherzyki, nadżerki oraz objawy wtórnego zakażenia. Zmiany w pieluszkowym zapaleniu skóry mogą być skąpe, ograniczone do małej powierzchni lub nasilone, zajmujące rozległą powierzchnię. Zazwyczaj dobrze poddają się leczeniu polegającemu na usunięciu czynnika drażniącego skórę i zastosowaniu właściwej higieny okolic pieluszkowych.
Oprócz typowej lokalizacji zmian skórnych pomocą w postawieniu rozpoznania jest wywiad dotyczący oko-liczności ich pojawienia się, sposobów pielęgnacji dziecka, charakterystyki kosmetyków dziecięcych, środków piorących, częstotliwości zmiany pieluszek, diety dziecka, ilości i jakości oddawanych stolców, stosowania antybiotyków zarówno u dziecka jak i matki karmiącej piersią [2,3,6,7,10,13,14,16,17].
Atopowe zapalenie skóry jest również częstym schorzeniem wśród dzieci, występuje z podobną częstotliwością jak pieluszkowe zapalenie skóry, jednak zmiany w okresie niemowlęcym rzadko pojawiają się przed 3 miesiącem życia dziecka i zajmują głównie centralne po-wierzchnie policzków, owłosioną skórę głowy, wyprostne powierzchnie kończyn oraz tułów. Charakterystycznym wykwitem są grudki wysiękowe, zmiany nie zajmują pachwin, a skóra okolicy pieluszkowej zazwyczaj pozostaje wolna od zmian chorobowych. Atopowe zapalenie skóry przebiega z nasilonym świądem, co nasila dyskomfort u dziecka i jest przyczyną dużego niepokoju [3,7,10,11].
Wyprysk pieniążkowaty występuje najczęściej u dzieci z atopią i w większości przy-padków rozpoznanie nie budzi wątpliwości. Trudność mogą sprawiać sytuacje, gdy charakterystyczne małe grudkowe i pęcherzykowe wykwity o kształcie monet tworzą zlewające się ogniska. Zmiany występują najczęściej na ramionach, kończynach dolnych i tułowiu, towarzyszy im świąd skóry [3].
Łojotokowe zapalenie skóry stanowi najczęstszą przewlekłą dermatozę u niemowląt i może pojawić się w pierwszych dniach lub tygodniach życia dziecka. Zmiany skórne zlokalizowane są na owłosionej skórze głowy, twarzy, szyi, w okolicy przed- i zausznej, w fałdach skórnych, wokół pępka oraz w okolicy pieluszkowej. Oprócz zmian rumieniowo-wysiękowych charakterystyczne są grube, tłuste, silnie przylegające do skóry żółtawe łuski [3,4,5,7,10,11,17].
fot. Sudocrem
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry rzadziej zajmuje okolicę pieluszkową, częściej dotyczy dzieci z dodatnim wywiadem osobniczym lub rodzinnym w kierunku alergii. Zmiany skórne występują po upływie tygodnia od pierwszego kontaktu z alergenem i w ciągu godziny po kolejnym narażeniu [5]. Najczęstszymi czynnikami są kosmetyki, detergenty, farbowane ubrania, proszki i płyny do płukania tkanin. Zmiany rumieniowe i wykwity grudkowe występują w miejscach eksponowanych na dany alergen lub na całej skórze w przypadku wtórnej reakcji spowodowanej uogólnioną nadwrażliwością. W diagnostyce różnicowej w celu po-twierdzenia alergii kontaktowej wykonywane są naskórkowe testy płatkowe [5].