Zapalenie płuc to jeden z najczęstszych problemów w pediatrii. Pierwsza część artykułu specjalisty pulmonologa przedstawia etiologię, czynniki ryzyka oraz objawy zapaleń płuc u dzieci.
Objawy zapalenia płuc u dzieci
Objawy z.p. u niemowląt zdecydowanie różnią się od tych, które znane są z badania przedmiotowego młodzieży i dorosłych. Kluczem do trafnego rozpoznania z.p. u niemowlęcia jest przede wszystkim ocena danych z badania przedmiotowego: częstości oddechu i stanu ogólnego. U niemowląt z z.p. stwierdza się: przyspieszony oddech (do 2 m.ż. > 60 oddechów /min, od 2-12 m.ż. >50 oddechów /min) oraz wciąganie ścian klatki piersiowej. Niemowlę z z.p. jest apatyczne lub pobudzone, odmawia jedzenia. Objawy stwierdzane przy osłuchiwaniu płuc, takie jak drobnobańkowe rzężenia lub trzeszczenia są mniej swoistym, dodatkowym objawem z.p. u niemowląt. U dzieci starszych objawami sugerującymi z.p. są: szybki oddech (1-5 r.ż. >40 oddechów/min, powyżej 5 lat >30 oddechów/min), kaszel, uczucie duszności, ból w klatce piersiowej.
W codziennej praktyce ambulatoryjnej ważne jest odróżnienie z.p.o etiologii bakteryjnej od wirusowej. Za bakteryjnym z.p. przemawiają: gorączka >38,5C, częstość oddechów >50/min, wciąganie ścian klatki piersiowej, w radiogramie pęcherzykowy naciek zapalny i/lub płyn w opłucnej.
Natomiast typowe objawy z.p. o etiologii wirusowej, to: świsty oddechowe i obturacja oskrzeli, prawidłowa częstość oddechów, w radiogramie obraz rozdęcia płuc, możliwa niedodma. Świszczący oddech, częsty w zakażeniach wirusowych, może także wystąpić w z.p. o etiologii mykoplazmatycznej.
Podstawą rozpoznania z.p. u dzieci są wnioski z wywiadu i badania przedmiotowego. Potwierdzeniem z.p. jest wynik badania radiologicznego. Badania mikrobiologiczne, laboratoryjne i pulsoksymetria ułatwiają monitorowanie zastosowanej terapii.
Zmianami stwierdzanymi osłuchiwaniem płuc, które korelują z obecnością zmian zapalnych w płucach są trzeszczenia (czyli „drobne” zmiany na tzw. szczycie wdechu), lub szmer oskrzelowy. Objawem nacieku zapalnego położonego podopłucnowo jest skrócenie i stłumienie wypuku. Ewolucję naciekowych (płatowych) zmian zapalnych cechuje typowa sekwencja zmian: początkowo szmer oskrzelowy i/lub trzeszczenia, następnie szmer oskrzelowy, a w fazie zdrowienia trzeszczenia i rzężenia. Obturacja oskrzeli towarzysząca z.p. sugeruje etiologie atypową lub wirusową. Brak zmian w badaniu osłuchowym u dzieci, zwłaszcza małych i źle współpracujących ("płytkie"oddechy), nie może być podstawą wykluczenia z.p.
Koniec części pierwszej. W drugiej części artykułu przedstawiona zostanie diagnostyka radiologiczna oraz zasady doboru antybiotyku.
BIBLIOGRAFIA
1.Choroby układu oddechowego red.J.Kuś PZWL Warszawa 2004
2. Wysocki Jacek Skuteczność 7-walentnej skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom w zapobieganiu zachorowaniom na zapalenie płuc u dzieci do 5. roku życia].
Med. Prakt. Pediatr. 2006 (6) s.102-103
3. Maria Atkinson, Michael Yanney, Terence Stephenson, Alan Smyth Strategie skutecznego leczenia pozaszpitalnego zapalenia płuc u dzieci. Medycyna Praktyczna Pediatria 2008/01 s.52-68
4.Pozaszpitalne zapalenie płuc u dzieci. Medycyna Praktyczna 1/2006; 44-66.
5. Pediatric Respiratory Medicine. Tausing, Landau. Mosby. Elsevier 2008.
