Okres niemowlęcy to okres intensywnego wzrostu i rozwoju. Wiele szlaków metabolicznych i procesów biologicznych wymaga prawidłowego stężenia mikroelementów i witamin. U dzieci do pierwszego roku życia istotna jest suplementacja witaminą D, która bierze udział m.in w gospodarce wapniowo-fosforanowej. U starszych dzieci dobrze zbilansowany jadłospis zazwyczaj zaspokaja zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidlowego funkcjonowania. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły.
Spis treści:
- Suplementacja diety niemowlaka – czy zawsze?
- Dlaczego u niemowląt należy suplementować witaminę D i K?
- Witamina K a krzepnięcie krwi
- Co z resztą witamin i mikrolelementów?
Suplementacja diety niemowlaka – czy zawsze?
Suplementy diety to trochę takie „dodatki” w jadłospisie, które dodatkowo przyjmuje dziecko, zazwyczaj w postaci kropli lub tabletek. Ta suplementacja powinna być rozważna i dostosowana do wieku malucha. Inaczej, bowiem będzie w przypadku diety w pierwszym roku życia a inaczej u dzieci, które mają kilka lat. Należy na wstępie zaznaczyć, że zazwyczaj dieta urozmaicona dziecka starszego, bogata w ryby, warzywa, owoce, produkty zbożowe i inne składniki dostarcza odpowiednią ilość mikroelementów i witamin niezbędnych dla prawidłowego rozwoju maluszka. Nadużywanie suplementów szczególnie w przypadku dzieci może być niekorzystne. Pewne pierwiastki mogą kumulować się w naszym organizmie, a ich nadmiar może być szkodliwy.
W pierwszym roku życiu niemowlę wymaga suplementowania dwóch witamin: witaminy D i K. Karmienie piersią, co najmniej przez pierwsze 6 miesięcy życia niemowlaka oraz odpowiednie wprowadzanie pokarmów uzupełniających w pełni zapewnia dostarczanie odpowiedniej ilości pozostałych mikroelementów i witamin. Ta reguła sprawdza się zawsze, gdy dziecko rozwija się prawidłowo i nie choruje przewlekle. Jeśli natomiast rozwój jest zaburzony lub dziecko choruje długotrwale warto zastnanowić się razem z pediatrą nad włączeniem suplementacji.
Dlaczego u niemowląt należy suplementować witaminę D i K?
Witamina D jest produkowana przez nasz organizm przy udziale promieni słonecznych. Często, dlatego nazywana jest „witaminą słońca”. Początkowy etap syntezy zachodzi w skórze, kiedy to z prowitaminy powstaje witamina D3. Następnie jest ona łączona z białkiem i transportowana z krwią do wątroby, gdzie ulega pierwszej hydroksylacji, czyli przyłączeniu grupy OH do swojej cząsteczki. Kolejna hydroksylacja zachodzi w nerkach, po czym powstaje aktywna forma witaminy D, czyli kalcytriol.
Aktywna witamina D3 bierze udział w wielu ważnych procesach w naszym organizmie. Ma ona ogromny wpływ na gospodarkę wapniowo-fosforanowa. Witamina D uczestniczy w procesie przebudowy kości i w procesie ich mineralizacji. Szczególną rolę odrywa w procesie kształtowania się i rozwoju kośćca u dzieci. Jej niedobór w okresie niemowlęcym może skutkować rozwojem krzywicy. Dużą rolę witamina D odgrywa w prawidłowej pracy układu nerwowego i mięśniowego. Ma korzystny wpływ na regenerację neuronów oraz prawidłowy skład masy mięśniowej. Ostatnio podkreśla się jej duże znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego, które polega na aktywacji naturalnych białek przeciwbakteryjnych oraz działaniu przeciwzapalnemu.
Suplementacja witaminy D, fot. shutterstock
Badania pokazują, że suplementacja witaminy D u dzieci zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1. Ma także właściwości antyproliferacyjne oraz chroni przed powstawaniem nowotworów. Jej zbawienny efekt to także ochrona układu krążenia - może zmniejszać prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia tętniczego i chorób serca. Jak widać, witamina D jest zaangażowana w wiele procesów w naszym organizmie.
Nie podlega wątpliwościom, że w przypadku małego organizmu, jej prawidłowe stężenie ma istotne znaczenie. Zgodnie z zaleceniami specjalistów, witaminę D należy podawać noworodkowi już od pierwszych dni. Suplementacja powinna być prowadzona zarówno u dzieci matek karmionych piersią jak i karmionych mlekiem modyfikowanym. Codziennie należy podawać dawkę: 400 jednostek międzynarodowych od urodzenia do 6 miesiąca życia. Między 6 a 12 miesiącem życia dawka powinna być nieco większa i wynosi 400-600 jednostek międzynarodowych. Natomiast dziecko roczne powinno otrzymywać witaminę D w okresie jesienno-zimowym, kiedy to ekspozycja na słońce jest niewielka (600-1000 jednostek na dobę). Odpowiednia dawka, w zależności od wieku, powinna być dobrana przez lekarza pediatrę. Najbardziej na niedobór witaminy D narażone są dzieci karmione piersią, które nie otrzymują dawki profilaktycznej, dzieci o ciemnej karnacji, nie poddawane ekspozycji na słońce oraz otyłe. W przypadku dzieci starszych zaleca się suplementację witaminy D w okresie małej ekspozycji na słońce. Ponadto warto pamiętać o produktach, które bogate są w witaminę D.
Produkt / Dawka witaminy D na 100g lub 100ml
- Gotowany/pieczony łosoś - 540 UI
- Węgorz świeży - 1200 UI
- Śledź - 400-800 UI
- Kaszki mleczno-zbożowe - 160-500 UI
- Mleko kobiece - 1,5-8 UI
- Mleko modyfikowane - 70-80 UI
Witamina K a krzepnięcie krwi
Witamina K, szczególnie w okresie noworodkowym i niemowlęcym, jest niezbędna. Chroni przed groźnymi dla zdrowia krwotokami. Zaraz po urodzeniu, każdy noworodek jeszcze w szpitalu otrzymuje odpowiednią dawkę witaminy K. Zazwyczaj doustnie lub w postaci zastrzyku. Jeśli kobieta karmi piersią to zaleca się regulane podawanie witaminy K od ukończenia pierwszego tygodnia życia do ukończenia trzeciego miesiąca życia. Jeśli maluszek ma infekcję jelitową, dawkę przyjmowanej witaminy K należy zwiększyć. Warto w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem. W przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym nie jest konieczna suplementacja, gdyż mieszanki są już dodatkowo wzbogacone odpowiednią dawką witaminy.
Co z resztą witamin i mikrolelementów?
Żelazo jest odpowiedzialne za prawidłową produkcję krwinek czerwonych, niezbędnych w transporcie tlenu do tkanek. Jego niedobór może mieć niekorzystne konsekwecje w postaci nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz immunologicznego. Dodatkowa suplementacja żelazem nie jest zalecana u każdego dziecka. Ma ona uzasadnienie w kilku sytuacjach: gdy dziecko jest wcześniakiem, gdy jest to dziecko z ciąży mnogiej lub narażone na utratę krwi w okresie płodowym, gdy stężenie hemoglobiny jest poniżej 13 g/dl oraz u dzieci matek z niedokrwistością. W pozostałych sytuacjach odpowiednie wprowadzanie pokarmów uzupełniająych, szczególnie pokarmów mięsnych zapewnia odpowiednie dostarczenie żelaza. Należy pamiętać, że mleko krowie zawiera małą ilość żelaza, dlatego zaleca się jego ograniczanie przed 12 miesiącem życia.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe stanowią ważny element w diecie malucha. Biorą one udział w budowie błon komórkowych wielu tkanek, m.in. oka, układu nerwowego, krążenia oraz układu odpornościowego. Podczas karmienia piersią warto zadbać o prawidłowe dostarczanie kwasów DHA. Największa zawartość tych zbawiennych kwasów występuje w tłustych rybach morskich takich jak łosoś, halibut czy śledź.
Jeśli Twoja dieta nie zawsze bogata jest w te produkty, możesz spożywać suplementy diety z kwasami DHA w dawce 400-600 mg na dobę. U starszych dzieci odpowiednie wprowadzanie produktów uzupełniających zapewnia odpowiednie dostarczenie tych związków. Jeśli natomiast dziecko nie zjada odpowiedniej ilości DHA (mniej niż 100 mg/dobę) warto skonsultować się z lekarzem, który może zalecić włączenie suplementacji.
