Woda jest niezbędnym i podstawowym składnikiem, jakiego wszystkie żywe organizmy potrzebują do życia. To ona jest podstawą do wszelkich procesów, stanowiąc rozpuszczalnik dla elektrolitów oraz produktów przemiany materii. To właśnie w środowisku wodnym dochodzi do przemian biochemicznych, koniecznych dla zachowania funkcji życiowych, a także jest ona transmiterem, przekaźnikiem i „środkiem transportu” dla tych substancji, które znajdują się w jej zasięgu [1]. Odpowiednia ilość wody w organizmie stanowi więc niezbędny element dla jego prawidłowego funkcjonowania poprzez odpowiednią regulację funkcji życiowych. Niedostateczne zaopatrzenie organizmu w wodę powoduje znaczne zaburzenia w pracy poszczególnych narządów, układów oraz pracy organizmu jako całości [2]. Stąd niezwykłą wagę przypisuje się wodzie w diecie i zdrowym żywieniu dzieci, by zapewnić im optymalny i prawidłowe rozwój [1].

Woda w organizmie człowieka

Woda, jako podstawowy i niezbędny składnik do funkcjonowania, stanowi znaczącą część organizmu człowieka, a jej procentowa zawartość zależna jest od ilości tkanki tłuszczowej oraz od wieku. Wartość ta oscyluje pomiędzy 75% masy ciała u nowonarodzonych dzieci, poprzez około 60% u osób dorosłych, aż do 54% u osób w starszym wieku, u których zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie jest w granicach normy [2].

Wodę, jaka wypełnia organizm człowieka, można podzielić na tę, która znajduje się wewnątrz komórek ciała (wewnątrzkomórkową) oraz na tą, która wypełnia przestrzenie międzykomórkowe oraz jest obecna w naczyniach i w przestrzeniach pomiędzy nimi (zewnątrzkomórkową). Funkcje, jakie pełni woda, to bardzo szeroki wachlarz różnego rodzaju zadań. Stanowi podstawę do budowania wielu substancji, jest niezbędna do prawidłowej termoregulacji, dzięki niej odpowiednio zachodzą procesy trawienne, jest zapewniony transport wszystkich substancji i produktów pomiędzy komórkami organizmu, a także daje podstawę do jego zabezpieczenia. Woda jest również gwarantem wymiany tlenu i dwutlenku węgla, co dla zachowania prawidłowych funkcji życiowych jest kwestią kluczową. Nie bez znaczenia pozostaje dla ruchu naszego organizmu poprzez obecność w mazi stawowej – zapewnia w ten sposób właściwą ruchomość, zmniejszając tarcie oraz przyczyniając się do łatwiejszego przesuwania się narządów wewnętrznych, w tym także naczyń limfatycznych i krwionośnych [2].

Czym jest zapotrzebowanie na wodę?

Mianem zapotrzebowania na wodę określa się ilość wody, jaka jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, stąd minimalna wartość zapotrzebowania jest równa ilości wody, jaką organizm traci. Biorąc pod uwagę to, jak wiele czynników ma wpływ na zapotrzebowanie na wodę, nie ma możliwości ustalenia norm spożycia, jednak dane, które zebrano dotychczas, badając to zagadnienie, wskazują na pewne wartości określane mianem wystarczającego spożycia. Jest to pojęcie, które w swoim zakresie obejmuje wodę, którą spożywa się w postaci czystej, ale także wodę, która zawarta jest we wszelkiego rodzaju napojach oraz produktach spożywczych obecnych w naszej diecie [2].

U niemowląt zapotrzebowanie na wodę określa się na poziomie 700 ml/dobę w pierwszych 6 miesiącach i około 800 ml/dobę w drugim półroczu życia, przy czym do ukończenia przez dziecko szóstego miesiąca pokarm matki jest wystarczający, by zapewnić dziecku odpowiednią ilość wody, zgodną z zapotrzebowaniem na płyny w tym okresie. Dla niemowląt oraz małych dzieci najlepiej wybierać wodę źródlaną lub mineralną, które powinny być podawane do picia na surowo, a nie wykorzystywane do gotowania czy przyrządzania posiłków. Warto tutaj zwrócić uwagę na soki i ich włączanie do diety dziecka – soki przecierowe nie powinny bowiem być prowadzane do diety wcześniej niż przed ukończeniem siódmego miesiąca życia, gdyż nie są one w stanie zaspokoić pragnienia dziecka i dlatego nie powinny zastępować one wody w diecie. Zgodnie z zaleceniami w diecie dziecka powinna być obecna woda pitna o dobrej jakości, a także wody źródlane, naturalne i mineralne, które mogą okazać się pozytywną opinią jednostek pediatrycznych [3].

fot. panthermedia

Niedobór wody

Obniżenie wydolności fizycznej to pierwszy z objawów odwodnienia, kiedy dochodzi do spadku poziomu wody w organizmie w granicy 2% do 3% masy ciała. Dalszy spadek poziomu wody to zwiększone problemy natury fizycznej, ale także problemy związane z psychiką, do których dochodzi, kiedy spadek wody odnotowany jest na poziomie 5% masy ciała. Pogłębiające się odwodnienie może być tragiczne w skutkach, a niedobór wody na poziomie 20% masy ciała może nawet przynieść śmiertelny skutek [2].