3) Mieszanki mleczne niskolaktozowe i bezlaktozowe

Laktoza stanowi podstawowy składnik węglowodanowy mleka - zarówno kobiecego jak i krowiego. Mleko krowie zawiera około 4,3 grama laktozy w 100 ml. Mleko kobiece ma jeszcze więcej laktozy: około 7 gramów na 100 ml.

Istnieją dzieci, które nie tolerują nadmiaru laktozy. Nietolerancja może być stała (stosunkowo rzadkie) lub przejściowa. Przejściowa nietolerancja laktozy jest częstym stanem u dzieci w ostrej fazie różnych chorób przewodu pokarmowego. Objawami nietolerancji laktozy mogą być: wzdęcie, ból brzucha, uczucie przelewania w jelitach, oddawanie luźniejszych, pienistych, kwaśnych stolców. Są to tzw. stolce fermentacyjne - często silnie drażnią one skórę okolicy odbytu bardzo szybko powodując masywne odparzenia.

Występowanie tego typu objawów wymaga konsultacji z lekarzem, który zdecyduje czy konieczne jest zastosowanie mleka nisko- lub bezlaktozowego. Wśród mieszanek dostępnych bez recepty należy wymienić dwa preparaty: Bebilon niskolaktozowy (1,3 g laktozy w 100 ml) oraz Bebilon pH 5,7 (4,5 g laktozy w 100 ml). Bezlaktozowe są też w większości mieszanki eliminacyjne stosowane w leczeniu alergii na białko mleka krowiego, ale są one dostępne wyłącznie na receptę.

4) Mieszanki mleczne zawierające tłuszcze MCT

MCT to skrót od angielskiej nazwy medium chain triglicerydes, czyli średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Preparaty zawierające tłuszcze MCT były przez wiele lat popularne jako "odżywki", będące alternatywą dla "normalnych" mieszanek mlecznych. Często były stosowane przy słabych przyrostach masy ciała lub niespecyficznych objawach gastrologicznych.

Ich stosowanie powinno być jednak ściśle ograniczone do wskazań lekarskich. Według aktualnych wytycznych Komisji Europejskiej, tłuszcze MCT nie są zalecane jako składnik standardowych mieszanek dla dzieci zdrowych. Przyczyną takiego stanowiska są udokumentowane liczne niekorzystne właściwości biologiczne średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Cechują się one mniejszą wartością energetyczną w porównaniu z kwasami długołańcuchowymi, w istotny sposób zwiększają też osmolarność mieszanki mlecznej. Wykazano ponadto, że zwiększony udział tłuszczów MCT w diecie dziecka może prowadzić do niedoborów niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).

Głownymi wskazaniami do stosowania mieszanek z tłuszczami MCT są niewydolność wątroby, niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki oraz zmniejszenie powierzchni chłonnej jelit Ich zastosowanie zawsze musi być poprzedzone konsultacją z lekarzem. Mieszankami zawierającymi MCT są np. Bebilon Pepti MCT, Humana MCT oraz Pregestimil.

Podstawowe piśmiennictwo

1) Commission of the European Communities: Commission directive 96/4 EC of 16 February 1996 amending directive 91/321/EEC on infant formulae and follow-on formulae. Official Journal of the European Commision 1996, 39, 12-16.

2) Czerwionka-Szaflarska M., Kaczmarski M., Socha J., Wąsowska-Królikowska K.: Standardy postępowania oraz zasady prawidłowego żywienia w alergii i nietolerancji pokarmowej u dzieci i młodzieży. Wydawnictwo Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2000.

3) Kaczmarski M i wsp.: Standardy postępowania dietetyczno-leczniczego i profilaktycznego w alergii i nietolerancji pokarmowej u dzieci i młodzieży. Standardy Medyczne 2000, 3(6), 16-28.

4) Socha J (red.) "Żywienie dzieci zdrowych i chorych", PZWL, Warszawa 1998