W polskiej tradycji kulinarnej są potrawy, bez których nie wyobrażamy sobie świątecznego stołu. Wiele z nich nie potrzebuje skomplikowanych przygotowań, aby zaskoczyć nas wyjątkowym smakiem. Do tej grupy zaliczają się między innymi jajka. I mimo tego, że ich spożywanie od lat owiane jest wieloma mitami, stanowią one nierozłączny element zbliżającej się Wielkanocy. Jakie wartości ukryte są w potrawach goszczących w świątecznym menu oraz po co mogą sięgać najmłodsi – podpowiada Agnieszka Piskała – Topczewska, dietetyk i diet coach.
Jajko – zdrowy przedmiot wielu mitów
Od najdawniejszych czasów jajko uważano za symbol życia, płodności, miłości i siły. Wierzono
w jego życiodajne i oczyszczające właściwości, a w chrześcijańskiej tradycji stało się nieodłącznym symbolem świąt Wielkanocnych. Jajko to jeden z najwartościowszych produktów żywnościowych - zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze z wyjątkiem witaminy C. Dwa duże jajka dostarczają nam tylko 150 kcal i pokrywają 100% dziennego zapotrzebowania na niezbędne organizmowi aminokwasy oraz na witaminę B12, której obecność konieczna jest w procesach krwiotwórczych. Obecna w jajku witamina E działa odmładzająco i zapobiega powstawaniu wolnych rodników, zaś witamina A pomaga skórze utrzymać gładkość i ładny wygląd. Zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych poprawia pamięć i zapobiega chorobom układu nerwowego.
Jednak zarówno obecnie, jak i w przeszłości, pokutował mit o szkodliwości jajek ze względu na dużą zawartość cholesterolu. Po latach jednak obalono ten mit przedkładając go nad bogatą wartość odżywczą jajek. Nie zmienia to jednak faktu, że osoby z podwyższonym cholesterolem nie powinny ich spożywać więcej niż 4 w tygodniu.
Chrzan? Dobry na trawienie
Chrzan to dodatek do wielu potraw, ale jego popularność osiąga apogeum dopiero w okresie Wielkanocy. Tę niezwykłą roślinę z rodziny krzyżowych doceniono ze względu na silne właściwości pobudzające apetyt i ułatwiające proces trawienia. Chrzan doskonale podkreśla smak mięsnych specjałów oraz zapobiega niestrawnościom podczas tej obfitej wielkanocnej biesiady. Jest również cennym źródłem białka i wapnia. Dodatkowo wysoka zawartość witaminy C ułatwia wchłanianie zawartego w tym niezwykłym korzeniu żelaza, wzmacniając jednocześnie organizm podczas wiosennego przesilenia. Nie powinno go zabraknąć w świątecznym menu.
Barszcz biały i żurek – czym się różnią?
Spojrzenie na to, co jest białym barszczem, a co żurkiem są bardzo zróżnicowane. Najwięcej jednak ma tu do powiedzenia tradycja poszczególnych regionów kulinarnych. Ogólnie jednak przyjęło się, że żurek jest postny, z dodatkiem jajka i okraszonych ziemniaków, a barszcz biały przygotowywany jest na białej kiełbasie z wkładem z wędzonego boczku i suszonych grzybów. Najważniejszym i najzdrowszym składnikiem obydwu zup jest zakwas chlebowy. Dawniej gospodynie przygotowywały go same na bazie mąki żytniej. Dziś możemy go kupić w każdym sklepie. Zakwas chlebowy, który jest podstawą barszczu i żurku to niezwykle zdrowy półprodukt. Pożyteczne bakterie, które w wyniku „swojej fermentacyjnej działalności” wytwarzają kwas mlekowy dostarczają organizmowi substancji o silnych właściwościach prebiotycznych (wspomagających aktywność pożytecznej mikroflory przewodu pokarmowego). Dodatkowo wysoka zawartość błonnika w mące żytniej korzystnie wpływa na pracę układu trawiennego, zapobiegając zaparciom oraz oczyszcza organizm z toksyn pokarmowych.
Nie zapominajmy o kiełkach!
Kiełki są niezwykle wiosennym akcentem na świątecznym stole. Już podczas procesu kiełkowania, na przykład nasion rzodkiewki, lucerny, pszenicy, soczewicy, węglowodany przetwarzane są na cukry proste, złożone białka – na proste aminokwasy, a tłuszcze zmieniane są w łatwostrawne kwasy tłuszczowe. Witaminy, które w suchych nasionach występują w niewielkich ilościach, podczas kiełkowania produkowane są w ilościach olbrzymich. Dla przykładu, poziom witaminy C w pszenicy lub soczewicy może wzrosnąć nawet 80-krotnie. Kiełki czerpią też minerały i pierwiastki śladowe z wody, w której są moczone.
Świeże kiełki zbóż, roślin strączkowych i warzyw mają wyjątkową wartość odżywczą. Są bogate w najcenniejsze dla zdrowia składniki: witaminy A, B, C, E, H. Zawierają duże ilości wapnia, żelaza, siarki, magnezu, potasu oraz biotynę, cynk, selen jak również mikroelementy - lit, chrom.
Zalety kiełków:
- dzięki dużej zawartości białka roślinnego wpływają na budowę i odbudowę komórek i tkanek,
- obniżają poziom cholesterolu we krwi,
- utrzymują w zdrowiu serce,
- chronią organizm przed anemią,
- dzięki zawartości potasu regulują gospodarkę sodowo-potasową zapobiegając nadciśnieniu tętniczemu,
- regenerują organizm,
- zwiększają odporność
- działają korzystnie na włosy, zatrzymują łysienie, pobudzają produkcję cebulek włosowych,
- dzięki zawartości wielu witamin działają odmładzają.
Jajko - podstawa śniadania wielkanocnego, fot. panthermedia
Na koniec – deser
Świąteczne ciasta takie jak mazurki, babki, serniki i paschy to nieodłączny element wielkanocnej tradycji. Osoby, które chciałyby ograniczyć wkład pracy, a także ilość spożywanych kalorii, mogą postawić na smaczną i zdrową babkę drożdżową. Tym bardziej, że jej obecność na świątecznym stole, według tradycji, gwarantuje zdrowie i szczęście. Jej najistotniejszym składnikiem są drożdże, które charakteryzują się niezwykłym bogactwem wartości odżywczych. Są źródłem łatwo przyswajalnego białka, aminokwasów, naturalnych witamin z grupy B, które korzystnie wpływają na układ nerwowy oraz zwiększają ogólną witalność organizmu.