Kalendarz szczepień obowiązkowych

Cykl szczepień ochronnych zaczyna się w pierwszej dobie życia dziecka kiedy to noworodek zaszczepiony zostaje pierwszą dawką rekombinowanej szczepionki przeciwko WZW typu B podawaną domięśniowo oraz pierwszą dawką żywej szczepionki przeciwko gruźlicy BCG (szczepionka uzyskana z atenuowanego mutanta prątka bydlęcego) podawaną śródskórnie. Odczyn po zaszczepieniu BCG pojawia się po paru tygodniach jako niewielka ropiejąca zmiana, nie wymagająca żadnego postępowania leczniczego poza zachowaniem sterylności i ochroną przed urazem. Po kolejnych kilku  tygodniach w miejscu tym tworzy się strupek, a następnie blizna, którą ocenia się w dwunastym miesiącu życia dziecka. Wielkość blizny poniżej 3 mm, świadczy o nieprawidłowym podaniu szczepionki, co związane jest z koniecznością ponownego zaszczepienia dziecka. Dzieci , u których rozmiar blizny przekracza 3 mm nie wymagają doszczepienia. U niemowląt, które miały styczność z osobą chorą na gruźlicę wykonuje się w dwunastym miesiącu życia próbę tuberkulinową. Dzieci z ujemnym wynikiem próby powinny zostać zaszczepione w dniu jej odczytania.

Pierwsza dawka szczepionki przeciw WZW typu B jest początkiem cyklu szczepienia przeciwko tej chorobie zgodnie ze schematem 0-1-6. Noworodkom matek z obecnym antygenem HBs podaje się równocześnie ze szczepieniem dawkę immunoglobuliny  HBIG. Takie postępowanie zwiększa odpowiedź poszczepienną. U dzieci zaszczepionych w okresie noworodkowym nie przewiduje się doszczepiania w późniejszym czasie.

 

W siódmym tygodniu życia tj. po ukończeniu przez niemowlę sześciu tygodni wykonywana jest pierwsza dawka pierwotna szczepienia podstawowego DPT. Szczepionka DTP zawiera toksoidy: tężcowy (oczyszczone anatoksyny adsorbowane na wodotlenku glinu) i błoniczy oraz w zależności od formy szczepionki zabite całe komórki Bordetella pertussis tzw. DTwP lub tylko część białek tej bakterii tzw. DTaP (postać acelularna). W kalendarzu szczepień obowiązkowych nadal znajduje się DTwP, chociaż szczepionka acelularna jest postacią zalecaną, z powodu jej większego bezpieczeństwa i mniejszej ilości niepożądanych odczynów poszczepiennych. Zaleca się również aby wraz z pierwszą dawką szczepionki DTP oraz  drugą dawką szczepionki przeciwko WZW B podawać szczepionkę przeciwko Haemophilus influenzae typu B (HiB). Obowiązkowo przeciwko Haemophilus influenzae szczepione są dzieci z domów dziecka.

Po sześciu tygodniach od pierwszej dawki podawana jest druga dawka DPT wraz z pierwszą dawką inaktywowanej szczepionki przeciwko poliomyelitis- IPV oraz ewentualnie drugą dawką szczepienia p/HiB. Po kolejnych sześciu tygodniach podawana jest trzecia i ostatnia dawka pierwotna DTP, druga dawka IPV oraz ewentualnie trzecia dawka przeciw HiB. Zaletą szczepionki IPV jest jej większe bezpieczeństwo, brak ryzyka niepożądanej reakcji w postaci VAPP (vaccine associated polio paralisys), wadą natomiast jest niewytwarzanie odporności miejscowej, co ma miejsce w wyniku szczepienia doustną poliwalentną szczepionką OPV, której obecnie nie podaje się niemowlętom.