Witamina D3

Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w metabolizmie wapnia i fosforu. Bierze także udział w prawidłowym rozwoju kośćca. Ponadto witamina D odgrywa ważną rolę w wielu innych  przemianach zachodzących w organizmie człowieka. Jej działanie obejmuje m.in. ochronny efekt w chorobach sercowo-naczyniowych, cukrzycy, zaburzeniach metabolicznych, chorobach autoimmunologicznych. Wśród dzieci europejskich niedobór witaminy D spotykany jest często, zwłaszcza u maluchów z grup ryzyka, do których należą m.in. niemowlęta karmione piersią - w przypadku nieprzestrzegania zaleceń dotyczących suplementacji witaminy D,  dzieci z niewystarczającą ekspozycją na słońce (zbyt częste stosowanie kremów z filtrem, długotrwałe przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, noszenie ubrań zakrywających większość ciała, zamieszkiwanie w okresie zimowym w krajach północnych), otyłość.

Najnowsze polskie wytyczne z 2013 zalecają suplementację witaminy D już od pierwszego dnia życia u noworodków donoszonych, niezależnie od sposobu w jaki karmione jest dziecko (karmione naturalnie, sztucznie lub w sposób mieszany) w dawce 400 IU/24 h w pierwszych 6 miesiącach życia.

Między 6. a 12. miesiącem życia w zależności  od dziennego spożycia wynikającego z diety niemowlęcia zaleca się suplementację witaminy D w ilości 400–600 IU/24 h.

Dzieciom >1. roku życia zaleca się jeszcze większe dawki uzupełniające witaminy D (600–1000 IU/24 h) w zależności od masy ciała, w miesiącach od września do kwietnia oraz przez cały rok przy niewystarczającym nasłonecznieniu w okresie lata. Dawki witaminy D powyżej 6 m.ż powinien ustalić lekarz.

Witamina K

Rola witaminy K polega między innymi utrzymaniu prawidłowego stężenia czynników krzepnięcia. Jej niedobór – szczególnie u noworodków i niemowląt do 3. miesiąca życia – może powodować zagrażające życiu krwotoki. Według najnowszych zaleceń (z 2016r) wszystkie noworodki po urodzeniu powinny otrzymać witaminę K. Noworodki zdrowe i urodzone o czasie: 1 mg domięśniowo lub 2 mg doustnie w sytuacjach gdy przeciwwskazana jest podaż domięśniowa  (hemofilia) lub gdy rodzice nie wyrażają zgody na domięśniowe podanie preparatu. Wcześniaki powinny otrzymać 0,5 mg witaminy K domięśniowo – w przypadku wagi poniżej 750 g możliwa jest także podaż drogą dożylną.

Jednorazowa dawka witaminy K którą noworodek otrzymuje po urodzeniu, niezależnie od drogi podania, nie zapewnia ochrony przed późną postacią krwawienia z niedoboru wit K., która występuje między 2. t.ż. a 6. m.ż. (zazwyczaj w pierwszych 3 m.ż.). Ryzyko krwawienia jest największe w przypadku niemowląt karmionych piersią, ze względu na niewielką ilość witaminy K zawartą w pokarmie kobiecym, w przeciwieństwie do mieszanek mlecznych. Zależny od diety skład mikroflory jelitowej, jest również czynnikiem, który wpływa na ilość witaminy K w organizmie. Witaminę K produkują bakterie Enterobacteriaceae, w większej ilości obecne w przewodzie pokarmowym dzieci żywionych sztucznie. Bifidobakterie które dominują w mikroflorze jelitowej niemowląt karmionych piersią nie produkują wit K.  W związku z powyższym u dzieci karmionych piersią wskazana jest dalsza suplementacja tej witaminy.

Począwszy od 3 t.ż. (od 15. d.ż.), dzieci karmione piersią, urodzone o czasie lub powyżej 34. t.c. powinny otrzymywać witaminę K w dawce 150 µg/dobę do końca 3. m.ż. Dzieci urodzone przed 34. t.c., karmione piersią powinny w tym samym okresie otrzymywać witaminę K w dawce 25 µg/dobę. Jeśli dziecko uleje lub zwymiotuje w ciągu godziny od podania preparatu, konieczne jest ponowne podanie zalecanej dawki.

Żelazo

Ze względu na dość rzadkie występowanie niedokrwistości z niedoboru żelaza w Polsce, zgodnie z zaleceniami ekspertów nie ma potrzeby powszechnej suplementacji żelaza u zdrowych, urodzonych o czasie niemowląt i małych dzieci.

Profilaktyczne podawanie żelaza może być istotne w przypadku niemowląt z grupy ryzyka obejmujących niemowlęta wychowujące się w rodzinach o niskim statusie socjoekonomicznym, zamieszkujące w rejonie, gdzie istnieje duże ryzyko wystąpienia niedokrwistości z niedoboru żelaza, jak również dzieci spożywające zbyt mało pokarmów uzupełniających zawierających żelazo.

Niemowlęta, które są karmione sztucznie, powinny otrzymywać produkty zastępujące mleko kobiece wzbogacane żelazem (4–8 mg/l). Produkty do żywienia następnego powinny być wzbogacane w ten pierwiastek, ale ze względu na brak wystarczających danych, eksperci nie określili optymalnego stężenie żelaza w tego rodzaju preparatach.

Wszystkie niemowlęta od 6. miesiąca życia, powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające zawierające żelazo, takie jak tym mięso i/lub produkty wzbogacane żelazem.

Dzienne zapotrzebowanie na żelazo u niemowląt i małych dzieci wynosi co najmniej 10 mg.

Fluor

Fluor jest niezbędny w prawidłowych procesach mineralizacji kości i zębów. Do objawów niedostatecznej podaży fluoru należy głównie obniżenie twardości szkliwa, próchnica zębów oraz mniejsza wytrzymałość kości na złamania.

Zgodnie z wytycznymi w ciągu pierwszych 6 miesięcy życia niemowlęciu nie powinno się podawać preparatów fluoru. Suplementację tego pierwiastka można rozpocząć między 6. a 36. miesiącem życia. Wiek rozpoczęcia podaży fluoru zależy od jego zawartości w wodzie spożywanej przez dziecko i innych napojach oraz pokarmach. Zwykle suplementację zaleca się  gdy stężenie fluoru w wodzie pitnej jest mniejsze niż 0,3 mg/l (0,3 ppm). 

fot. shutterstock

Podsumowanie

Aktualne wytyczne żywieniowe zakładają większą swobodę dotyczącą kolejności,  sposobu podaży nowych pokarmów do diety niemowlęcia, decydowaniu przez dziecko o wielkości posiłku i nie wyznaczaniu ścisłych wielkości porcji. Rodzice muszą pamiętać, że to oni mają największy wpływ na kształtowanie nawyków żywieniowych swoich dzieci, dlatego tak ważna jest znajomość zaleceń i stosowanie ich w codziennym życiu. Dowolność wprowadzania posiłków uzupełniających musi być podyktowana zdrowym rozsądkiem rodziców, który uwzględni zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze dziecka przez co zapewni mu prawidłowy rozwój.

Pierwsza część artykułu znajduje się pod tym linkiem.