Rozwój ośrodkowego układu nerwowego i siatkówki oka uwarunkowany jest podawaniem odpowiedniej ilości kwasów LC-PUFA. Udowodniono, że DHA wpływa korzystnie na dojrzewanie mózgu, poprawia ostrość widzenia oraz rozwój psychoruchowy, fizyczny i funkcje poznawcze wcześniaków w 1 roku życia. LC-PUFA odgrywają też  rolę w kształtowaniu fenotypu immunologicznego, stabilizują błony komórkowe, biorą udział w procesach odpornościowych, są składową surfaktantu, a wyniki niektórych badań sugerują, że w dużych dawkach zmniejszają ryzyko wystąpienia dysplazji oskrzelowo-płucnej u dzieci urodzonych z masą ciała poniżej 1250 g i niektórych chorób alergicznych (katar sienny) w pierwszych dwóch latach życia dziecka [1, 4, 7, 8]. Dzieci kobiet otrzymujących DHA w czasie ciąży obarczone są mniejszym ryzykiem wystąpienia choroby przeziębieniowej w 1 mż oraz krótszym czasem utrzymywania się objawów choroby w pierwszym półroczu życia niemowlęcia [2, 9]. Zaobserwowano również, że suplementacja DHA u matek karmiących przez pierwsze 4 miesiące laktacji wpływa na zdolność wydłużonej koncentracji u dzieci [8].

W życiu płodowym dziecko nie jest zdolne do syntezy LC-PUFA, otrzymuje je za pośrednictwem krwi pępowinowej od matki, szczególnie w III trymestrze ciąży, a później z pokarmem [2, 7]. Mimo zmiany stężenia LC-PUFA w czasie laktacji, całkowity poziom tych kwasów pozostaje na względnie stałym poziomie, pod warunkiem, że kobieta karmiąca piersią odżywia się prawidłowo i posiada wystarczające rezerwy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Noworodki urodzone przedwcześnie nie mają wystarczających zapasów LC-PUFA, a z powodu niedojrzałości enzymatycznej pozbawione są zdolności metabolizowania PUFA do LC-PUFA [7], więc suplementacja w tej grupie dzieci znajduje uzasadnienie. Dzieci urodzone przedwcześnie są szczególnie zagrożone niedoborem kwasu DHA i na tej grupie wiekowej opiera się szereg badań i wniosków. Wielu ekspertów zaleca suplementację DHA do końca 1 rż u dzieci karmionych sztucznie, mimo, że okres uznawany za krytyczny dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego to czas do 4 miesiąca życia [2, 6].  Takie stanowisko podyktowane jest brakiem pewności i poparcia naukowego, czy noworodki donoszone i młode niemowlęta potrafią w dostatecznym stopniu syntetyzować wielonienasycone długołańcuchowe kwasy tłuszczowe [6].

Wytyczne Dyrektywy Unii Europejskiej zalecają dodawanie DHA i innych kwasów tłuszczowych omega-3 do mieszanek mlecznych dla niemowląt. Niemowlęta karmione pokarmem matki nie wymagają suplementacji, natomiast wskazana jest ona u kobiet ciężarnych i karmiących piersią. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny otrzymywać minimum 200 mg DHA na dobę, a w przypadku małego spożycia ryb, nawet do 400-600 mg DHA. Zalecane jest wzbogacanie mieszanej mlecznych dla niemowląt w DHA w ilości 0,3% składu wszystkich tłuszczów, a niektórzy sugerują nawet zwiększenie  składu do 1,5% [2]. Małe dzieci do 3 rż są grupą szczególną z racji rozszerzania diety niemowlęcej i przechodzenia na żywienie typowe dla dorosłych. Z badań wynika, że dieta dzieci małych jest z reguły uboga w produkty będące źródłem kwasów omega-3, dlatego zaleca się ich spożycie w ilości 150-200 mg na dobę.

  

fot.ojoimages

Dzieci w wieku 7-24 mż powinny spożywać wyłącznie DHA w ilości przynajmniej 100 mg dziennie, a powyżej 2 rż 250 mg DHA + EPA. Wykazano, że odpowiednia podaż DHA działa protekcyjne i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych i powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego, skłonność do nadwagi, otyłości, miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz wpływa korzystnie na zmniejszenie częstości infekcji dróg oddechowych [2, 5]. Istotnym jest fakt, że nie ma danych potwierdzających występowanie skutków niepożądanych suplementacji LC-PUFA., chociaż u wcześniaków poddanych tlenoterapii istnieje ryzyko pogłębienia stresu oksydacyjnego  i możliwość negatywnego wpływu na narząd wzroku i układ oddechowy [7].

Literatura:

[1] Agostoni C., i inni, Żywienie enteralne noworodków urodzonych przedwcześnie, Medycyna Praktyczna Pediatria, nr 4, 2010, s. 47-56

[2] Czajkowski A. i inni, Stanowisko grupy ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3, Standardy Medyczne Pediatria, nr 5/6, tom 7, wrzesień-grudzień 2010, s. 730-734

[3] Dobrzańska A. i inni, Normy żywieniowe zdrowych dzieci w 1-3 roku życia – stanowisko Polskiej Grupy Ekspertów. Część II – omówienie poszczególnych składników odżywczych, Pediatria Polska, tom 88, nr 1, luty 2013, Elsevier, s. 97-102

[4] Dubiel B., Wpływ wzbogacania diety wcześniaków w kwas dokozaheksaenowy w dużej dawce na występowanie zaburzeń oddechowych i objawów alergicznych, Medycyna Praktyczna Pediatria, nr 2, 2012, s. 86-88

[5] Forsyth JS., i inni, Long Chain polyunsaturated fatty acid supplementation in infant formula and blood pressure in later childhood: follow up of a randomized controlled trial, BMJ, 2003, May 3/326(7396);953

[6] Liber A., Horvath A., Szajewska H., Zasady żywienia dzieci w praktyce, Medycyna Praktyczna Pediatria, nr 1, 2013, s. 90-92

[7] Łoś-Rycharska E., Kontrowersje na temat suplementacji długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów (LC-PUFA) w mieszankach dla niemowląt, Przegląd Gastrologiczny, nr 2/1, 2007, s. 13-15

[8] Szajewska H., Postępy w żywieniu dzieci i leczeniu chorób wymagających stosowania diety w 2010 r., Pediatria po Dyplomie, nr 3, 2011, s. 17-18

[9] Szajewska H., Postępy w żywieniu i gastroenterologii w 2011 r., Medycyna Praktyczna Pediatria, nr 1, 2012, s. 12-19