Dzieci urodzone przedwcześnie stanowią grupę szczególnie narażoną na niedobór LCPUFA, ponieważ kwasy te gromadzone są w dużej ilości w III trymestrze ciąży, a niedojrzałe szlaki enzymatyczne u noworodka nie są zdolne do syntezy LC-PUFA. Badania wykazały, że mleko modyfikowane dla wcześniaków wzbogacone w kwas AA i DHA wpływa korzystnie na rozwój dziecka, a przede wszystkim na dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego i siatkówki oka oraz zdolności poznawcze w 1 roku życia [1, 10]. Należy suplementować mieszanki w AA i DHA, a stosunek wagowy AA do DHA powinien wynosić 1-2:1. Zawartość EPA w pożywieniu nie powinna być większa niż 30% zawartości DHA. Wcześniaki dla prawidłowego rozwoju powinny przyjmować dziennie 18-42 mg/kg mc AA i 12-30 mg/kg mc DHA [1]. Niezmiernie ważne są proporcje kwasów, ponieważ z badań wynika, że nadmiar EPA hamuje syntezę AA, duża zawartość EPA i DHA doprowadza do wypierania ze struktur lipidowych AA i wbudowywania EPA, a nadmiar ALA skutkuje niedostatecznym wytwarzaniem AA, co w konsekwencji zamiast spodziewanych korzyści może zaburzyć proces wzrastania [8].

Wykres 1. Zawartość  kwasów tłuszczowych w mleku matki (% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych).

LA – kwas linolowy. ALA – kwas alfa-linolenowy. AA – kwas arachidonowy. DHA – kwas dokozaheksaenowy.

Źródło: Książyk J., Postępy w żywieniu dzieci, Pediatria Współczesna, 2000, nr 2. S. 69-75. Kubicka K., Kawalec W., Pediatria, PZWL, Warszawa, 2010, s. 40

 

Niemowlę karmione piersią otrzymuje LC-PUFA z mlekiem matki. Wielu ekspertów zaleca suplementację mieszanek mlecznych w oparciu o skład tłuszczów mleka kobiecego, jako najbardziej optymalny dla dziecka. W pokarmie kobiecym kwas linolowy stanowi średnio 9%, alfa-linolenowy 1%, a kwasy z grupy omega-6 (przede wszystkim arachidonowy) 1%, z grupy omega-3 (głównie DHA) 0,4-0,5% kwasów tłuszczowych [9, 10].

Skład mleka kobiecego zmienia się trakcie laktacji, ale całkowite stężenie kwasów LC-PUFA pozostaje na względnie stabilnym poziomie zabezpieczającym potrzeby dziecka [10].

Wykres 2. Zalecana suplementacja LC-PUFA mieszanek mlecznych (% całkowitej ilości kwasów tłuszczowych).

AA – kwas arachidonowy. DHA – kwas dokozaheksaenowy.

Źródło: Koletzko B., i wsp., Long chain polyunsaturated fatty acid (LC-PUFA) and perinatal development, Acta Paediatrica, 2001, nr 90, s. 460-464

 

Dynamiczny postęp wiedzy medycznej sprawia, że w każdej dziedzinie pojawiają się nowe doniesienia naukowe na podstawie których tworzone są standardy postępowania. Wiele badań wykazuje, że suplementacja mieszanek mlecznych dla dzieci w DHA i AA jest korzystna i zalecana, mimo braku jednolitych wytycznych, które kwasy, w jakich proporcjach, stężeniach,  jak długo i w jakiej populacji dzieci stosować [10]. W związku z tym, że skuteczność kliniczną wykazują wyłącznie LC-PUFA, a nie ich prekursor ALA, w suplementacji stosuje się DHA  [2]. Za takim postępowaniem przemawia też fakt, że  organizm może wytworzyć z kwasu alfa-linolenowego tylko 5-10% EPA i 0,01-5% DHA [2, 6]. Postuluje się, aby dodatek do mieszanek mlecznych dla dzieci donoszonych wynosił przynajmniej 02% DHA i 0,35% AA, a dla wcześniaków 0,35% DHA i 0,4% AA w odniesieniu do całkowitej zawartości kwasów tłuszczowych [7, 10]. Żywienie w pediatrii stanowi jeden z ważnych aspektów promocji zdrowia w perspektywie wykraczającej poza wiek dziecięcy, gdyż zgodnie z hipotezą programowania żywieniowego efekt bodźca oddziaływującego w krytycznym momencie rozwoju organizmu może wpłynąć niekorzystnie na życie dorosłego człowieka.