Druga część artykułu dla lekarzy i studentów medycyny poświęconego nadczynności tarczycy omawia wyniki badań laboratorynych typowych dla różnych postaci hipertyreozy oraz aktualne metody leczenia choroby.
Badania laboratoryjne
U pacjenta z nadczynnością tarczycy w badaniach dodatkowych przede wszystkim charakterystyczna jest supresja TSH do bardzo niskich – nieoznaczalnych wartości. Zazwyczaj podwyższone są też oba hormony tarczycy (fT4 i fT3), choć zdarza się tylko podwyższenie T3 (fT3).
Z całą stanowczością należy jednak podkreślić, że umiarkowane podwyższenie stężenia T3(fT3) przy prawidłowym stężeniu TSH nie świadczy o nadczynności tarczycy! Pacjenci z taką konstelacją wyników kierowani są do endokrynologów jako nadczynność tarczycy, podczas gdy przyczyną takiego stanu najczęściej jest niedobór jodu. Wyjątkowo, w guzach przysadki wydzielających TSH podwyższone są TSH i fT4, jest to jednak bardzo rzadka sytuacja.
Dodatkowe badania biochemiczne w tyreotoksykozie wskazują na podwyższenie aktywności transaminaz, bilirubiny, niedokrwistość normocytarną, normobarwliwą, leukopenię z limfocytozą, wzrost stężenia wapnia w surowicy krwi, podwyższenie aktywności fosfatazy zasadowej, hiperkalciurię, obniżone stężenie magnezu, obniżoną tolerancję glukozy, umiarkowaną hiperglikemię oraz zmniejszenie stężenia cholesterolu.
Oprócz oznaczeń TSH i hormonów tarczycy dla potwierdzenia rozpoznania wykonuje się oznaczenia przeciwciał TRAb i cytotoksycznych (antytyreoperoksydazowe, antytyreoglobulinowe) oraz wykonuje badania obrazowe (USG tarczycy, ewentualnie scyntygrafia), a w przypadku zmian guzowatych biopsja (BACC). W obrazie ultrasonograficznym tarczycy w ch. G-B stwierdza się wole i obniżoną echogeniczność gruczołu. Zmiany guzowate należy zbioptować. Najczęściej są to łagodne gruczolaki, ale obserwowano również wysokozróżnicowane raki tarczycy będące przyczyną tyreotoksykozy.
Choroba Graves-Basedowa – postać noworodkowa
Jest ona bardzo rzadka (1:25 000 ciąż). Powstaje w wyniku przechodzenia z krwi matki przez łożysko przeciwciał przeciwko receptorom dla TSH stymulujących tarczycę płodu lub noworodka. Objawy zwykle są przejściowe i cofają się w 2-3 miesiącu życia, ustępując całkowicie po 6 miesiącach.
Postać przejściowa występuje u około 2% noworodków matek z ch. G-B. Bardzo rzadko występuje postać trwała, zwana nieautoimmunizacyjną nadczynnością tarczycy przebiega ciężej z wyższą śmiertelnością. Noworodki takie rodzą się przedwcześnie lub o czasie, ale z obniżoną masą ciała. U dziecka stwierdza się przyspieszenie wieku kostnego, przedwczesne zarastanie szwów czaszkowych, wole, tachykardię i zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie, zaczerwienienie skóry, hipertermię, niepokój, nadpobudliwość, wzmożone pragnienie i łaknienie, brak przyrostu masy ciała, biegunki, wymioty, hepatosplenomegalię, żółtaczkę, obrzęki, trombocytopenię. Jeżeli matka zażywała leki przeciwtarczycowe w ciąży, ujawnienie choroby może się opóźnić do nawet 10 dni po urodzeniu.
Choroba Hashimoto
Objawy nadczynności tarczycy występują w początkowej fazie tej choroby, trwają kilka tygodni, są łagodnie wyrażone i nie wymagają leczenia tyreostatykami. Zwykle przeciwciała TRAb są ujemne, a obecne są przeciwciała cytotoksyczne (antytyreoperoksydazowe i antytyreoglobulinowe).
Zespół Mc-Cune`a-Albrighta
Klasyczne objawy tego zespołu obejmują:
- dysplazję włóknistą kości,
- przebarwienia skóry o charakterze plam kawa z mlekiem (zwykle rozmieszczone po jednej stronie ciała)
- przedwczesne dojrzewanie płciowe.
Ponieważ istotą choroby jest mutacja genu dla podjednostki alfa białka G, które jest wtórnym przekaźnikiem dla wielu receptorów (m.in. receptorów hormonalnych) w schorzeniu tym mogą wystąpić objawy nadczynności gruczołów wydzielania wewnętrznego (tarczycy, przytarczyc, przysadki itp.).
