Fala zachorowań na sepsę (posocznicę) spowodowaną przez meningokoki, czyli bakterie Neisseria meningitidis, spowodowała wzrost zainteresowania szczepieniami przeciwko meningokokom. Osoby szukające informacji na ten temat mogą poczuć się zagubione znajdując informacje o różnych typach szczepionek i różnych wskazaniach do ich stosowania. Niniejszy artykuł w zwartej formie systematyzuje wiedzę na ten temat.

Rodzaje szczepionek

Szczepionki przeciwko meningokokom można podzielić według dwóch kryteriów:

- według typu szczepionki: na dwie duże grupy

a) szczepionki polisacharydowe
b) szczepionki koniugowane

- według serotypów bakterii zawartych w szczepionce:

a) szczepionki wyłącznie przeciwko typowi C
b) szczepionki przeciwko typom A i C
c) szczepionki "czterowalentne": przeciwko typom A, C, W-135 oraz Y

Różnice pomiędzy szczepionkami polisacharydowymi i koniugowanymi

W zależności od tego, w jaki sposób "wypreparowane" są antygeny bakterii zawarte w szczepionce, mówimy o szczepionkach polisacharydowych lub koniugowanych. Szczepionki polisacharydowe są tańsze i łatwiejsze w produkcji. Wadą szczepionek polisacharydowych jest jednak mniejsza immunogenność - odporność po tych szczepionkach zwykle wygasa wcześniej niż po szczepionkach koniugowanych. Wynika to z faktu, że szczepionki koniugowane wzbudzają tzw. pamięć immunologiczną poprzez pobudzenie limfocytów T, a szczepionki polisacharydowe powodują tylko powstanie przeciwciał (bez wzbudzenia mechanizmu pamięci komórkowej).

Większość dostępnych w Polsce i w Europie szczepionek przeciwko meningokokom to nowoczesne szczepionki koniugowane. Należą do nich np. Neis Vac-C (firmy Baxter), Meningitec (firmy Wyeth), Menjugate (firmy Chiron) oraz Menactra (firmy Sanofi-Pasteur). Szczepionkami polisacharydowymi są np. Menomune (firmy Sanofi Pasteur) oraz Polisacharydowa szczepionka meningokokowa A+C (firmy Sanofi-Pasteur)

Różnice pomiędzy szczepionkami o różnym składzie serotypów meningokokowych

Chorobotwórcze meningokoki to zasadniczo 5 typów: A, B, C, Y, W-135. W naszym kraju dominują zachorowania spowodowane przez typy B i C. Typ A jest typem dominującym w Afryce, typ W-135 występuje endemicznie w Arabii Saudyjskiej, typ Y jest coraz częściej stwierdzany w USA.

Uwaga! Żadna dostępna na rynku szczepionka nie chroni przed zachorowaniem na zakażenia meningokokiem typu B. Wynika to ze specyfiki antygenu B, który jest bardzo trudno wypreparować tak aby był skutecznym składnikiem szczepionki.