Nietolerancja laktozy powstaje na skutek zmniejszenia się aktywności enzymu jelitowego – laktazy – trawiącego dwucukier laktozę, zawarty w większości produktów mlecznych.
Nietolerancja laktozy a diety - Objawy i przebieg
Nietolerancja laktozy objawia się najczęściej:
- bólami brzucha,
- wzdęciami oraz
- tendencją do oddawania luźniejszych stolców.
Nietolerancja laktozy jest zazwyczaj cechą uwarunkowaną genetycznie, ujawniającą się u dzieci po 5 roku życia. W populacji polskiej częstość występowania hipolaktazji (czyli niedoboru aktywności enzymu laktazy) szacuje się na około 18%.
Wielu ludzi nie ma zasadniczo żadnych przewlekłych objawów pomimo udokumentowanej hipolaktazji, jednak u części pacjentów konieczne jest radykalne ograniczenie spożycia laktozy. Diety bezlaktozowej wymagają też dzieci z uszkodzeniem śluzówki jelita cienkiego, występującym w przebiegu innych przewlekłych chorób przewodu pokarmowego.
Kiedy udać się do lekarza i leczyć
Wiarygodne rozpoznanie hipolaktazji wymaga specjalistycznych badań, wykonywanych przede wszystkim w specjalistycznych ośrodkach gastroenterologii dziecięcej.
Objawy nietolerancji laktozy zawsze powinny nasuwać podejrzenie istnienia przewlekłej choroby przewodu pokarmowego, prowadzącej do zaniku kosmków jelita cienkiego (celiakia, enteropatia w przebiegu alergii pokarmowej i wiele innych). Włączenie diety bezlaktozowej musi być poprzedzone konsultacją z pediatrą i wykonaniem badań.
Nietolerancja laktozy a diety - Leczenie
Jeżeli dziecko wymaga diety bezlaktozowej oznacza to zakaz spożywania: świeżego mleka, maślanki, słodkiej śmietany, bitej śmietany, kremów na bazie mleka lub śmietany, lodów, tortów, czekolady, budyniu, ptasiego mleczka, majonezu, naleśników, niektórych sucharów i herbatników oraz ciastek maślanych.
Laktoza jest także zawarta w otoczkach wielu leków (drażetek) oraz w syropach, a także w licznych produktach zawierających w swoim składzie mleko w proszku. Należy starannie czytać etykiety ze składem produktu.
Dziecko na diecie bez laktozy musi mieć zapewnioną odpowiednią podaż wapnia, nie należy więc całkowicie rezygnować z nabiału. Większość dzieci z nietolerancją laktozy dobrze toleruje kwaśne mleko, kefiry i jogurty – zawarte w nich żywe kultury bakterii same produkują enzym laktazę, co poprawia tolerancję tych produktów.
Dozwolone (w rozsądnych ilościach) są także kwaśne sery białe, sery żółte oraz przetwory na bazie mleka sojowego.
Alternatywnymi źródłami dużej ilości wapnia są (oprócz sera żółtego i mleka sojowego):
- ryby (zwłaszcza szprotki),
- warzywa strączkowe (np. fasola),
- orzechy,
- migdały,
- żółtka jaj.
