Dzieci z chorobami alergicznymi mogą stwarzać lekarzowi pewne problemy oraz wątpliwości podczas kwalifikacji do szczepień ochronnych.

Uczulenie w stopniu anafilaksji na antygeny szczepionkowe czy inne składowe szczepionki, jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do jej stosowania.

U najmłodszych dzieci najczęstszą chorobą alergiczną jest alergia pokarmowa na białka mleka krowiego i białka jaja kurzego. której częstość szacuje się na 5 – 8 %. Spośród poznanych 23 glikoprotein jaja kurzego, objawy alergizacji wywołują najczęściej: owoalbumina, conalbumina, ovomucoid i lizozym. Żółtko jaja kurzego zawiera białko o nazwie livetyna, które także może być przyczyną reakcji nadwrażliwości pokarmowej. Istnieje powszechna zgodność, że dzieci z nadwrażliwością na białka jaja kurzego powinny być poddawane szczepieniom ochronnym.

Dzieci manifestującyce reakcje nadwrażliwości typu anafilaksji (np. wstrząs anafilaktyczny) po spożyciu jaja kurzego nie powinny być szczepione przeciwko grypie i żółtej gorączce.

Dodatni wynik testu skórnego z białkiem jaja kurzego nie jest uznawany za przeciwwskazanie do podawania powyższych szczepionek. Występująca po szczepieniu miejscowa reakcja skórna typu opóźnionego (48–96 godz.) lub reakcja ogólna umiarkowanego stopnia nie są przeciwwskazaniem do ponownego szczepienia tą samą szczepionką, przy zachowaniu zasad szczególnej ostrożności. Metody postępowania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa szczepień pacjentów z alergią, tj. wykonanie testu prick ze szczepionką czy śródskórne podawanie rozcieńczonej szczepionki we wzrastających stężeniach (metoda Besredki), nie mają zastosowania w praktyce pediatrycznej.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa szczepień u dzieci z chorobami alergicznymi można przeprowadzać je w osłonie leków antyhistaminowych, podawanych kilka dni przed i po szczepieniu.

Szczepienia przeciwko ospie wietrznej u dzieci z chorobami alergicznymi są bezpieczne. Wykazały to polskie badania przeprowadzone w ośrodku łódzkim, w których nie stwierdzono istotnych różnic w częstości występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych u dzieci zdrowych i z chorobami alergicznymi. Z innych doniesień wynika, że choroby alergiczne nie stanowią także przeciwwskazań do szczepień przeciwko gruźlicy, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince i różyczce, ospie wietrznej i innym.

U dzieci z chorobami alergicznymi, podobnie jak u zdrowych, istnieje możliwość wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP).

Według WHO niepożądane reakcje poszczepienne mogą być następstwem:

• działania różnych składników szczepionki (obcogatunkowe białka)
• nieprawidłowej techniki jej podawania
• czynników współistniejących niezwiązanych ze szczepieniem

Substancjami, które mogą powodować nadwrażliwość są:

• adiuwanty (sole glinu)
• stabilizatory (żelatyna, albumina)
• konserwanty (antybiotyki, tiomersal),
• lateks
• biologiczne składniki podłoża (np. komórki zarodków kurzych).

Rolę konserwantów w wielu szczepionkach pełnią antybiotyki, najczęściej jest to neomycyna, rzadziej streptomycyna i polimyksyna.

Alergia na neomycynę manifestuje się najczęściej kontaktowym zapaleniem skóry i jest wynikiem reakcji typu opóźnionego, nie powoduje ciężkich reakcji poszczepiennych zagrażających życiu.

Ze względu na bezpieczeństwo szczepień, żadna z dostępnych obecnie szczepionek nie zawiera penicyliny ani jej pochodnych.

W przypadku udowodnionej u dziecka nadwrażliwości typu anafilaktycznego na antybiotyk zawarty w szczepionce (neomycynę, streptomycynę, polimyksynę B itp.) czy inne jej składniki (żelatyna, albumina, triomersal, lateks, sole glinu), postępowanie jest podobne jak w opisanej powyżej nadwrażliwości na alergeny jaja kurzego.

Podanie dziecku szczepionek zawierających składnik, na który jest uczulone w stopniu anafilaksji jest bezwzględnie przeciwwskazane. W przypadku wystąpienia reakcji anafilaktycznej po szczepieniu lekiem z wyboru jest adrenalina podana w iniekcji domięśniowej u dzieci w dawce 0,01 ml/kg.

Jeżeli objawy nadwrażliwości po szczepieniu mają charakter typu późnego, można ponownie zastosować tę szczepionkę.